Unia Europejska nigdy nie była jednością, a ostatnie konflikty jeszcze pogłębiły podziały. Mamy nie tylko unię 28 państw, ale także strefę euro wewnątrz niej i strefę Schengen obejmującą również kilka państw spoza Wspólnoty. Ponadto kontynent podzielił się na bogatą i stabilną Północ oraz biedne i zadłużone Południe z jednej strony, a z drugiej na multietniczny i otwarty Zachód oraz monoetniczny i zamknięty Wschód. Jako że żaden kraj nie chce być wykluczony z elity, europejscy politycy, zamiast współpracować, zaczęli się wzajemnie szantażować, grożąc wyrzuceniem. Jeśli UE upadnie pogrążona przez eurosceptyczne rządy, które mogą dojść do władzy przez fatalne decyzje obecnie rządzących, to politycy trzymający właśnie teraz ster rządów będą temu winni.
Wszystko zaczęło się przed kilkoma laty wraz z greckim kryzysem zadłużeniowym i możliwym wyrzuceniem kraju ze strefy euro. Groźba stała się sposobem zmuszenia Grecji do przeprowadzenia reform w sposób zgodny z intencjami tzw. trojki, mimo że Grecy mieli własny pogląd na tę sprawę. Szantażowanie wciąż trwa, gdy tylko zbliża się kolejny termin spłaty zadłużenia.
Grecja, czarna owca UE, została ostatnio także zmuszona do poddania się unijnej presji w kwestii kryzysu migracyjnego.1 Odrzucenie „pomocy” oferowanej przez UE mogło doprowadzić do wyłączenia z układu Schengen nawet na dwa lata, choć oficjalnie kwestia ta nigdy nie była rozważana.2 Grecki rząd ugiął się pod naciskiem i zaakceptował pomoc w zakresie rejestracji migrantów, wzmocnienia kontroli granicznej oraz przydzielenia pewnych artykułów jak namioty i prądnice, co było kolejnym zezwoleniem na interwencję zewnętrzną.
Wykluczeniem z Schengen grożono nie tylko Grecji. Takim szantażem, będącym politycznym narzędziem wpływania na wewnętrzne decyzje, posłużono się także wobec innych krajów Europy południowej i wschodniej. Dotyczy to Hiszpanii, Włoch i Węgier, które są krajami tranzytowymi dla migrantów, ale także Polski i Słowacji, choć sytuacja na ich granicach nie stanowi zagrożenia dla europejskiego bezpieczeństwa. „Mini-Schengen” mogłoby zostać ograniczone nawet do niewielkiej liczby krajów, obejmując Szwecję, Niemcy, Austrię, Belgię i Holandię.3 Taka propozycja padła z ust szefa Eurogrupy Jeroena Dijsselbloema i jest jasnym przekazem dla nieposłusznych krajów: za kwestionowanie naszych decyzji słono zapłacicie.
Kraje Grupy Wyszehradzkiej (Czechy, Polska, Słowacja i Węgry) stanowczo sprzeciwiły się pomysłowi utworzenia „Mini-Schengen”, formując grupę „Przyjaciół Schengen”4. V4, czyli jedna z głównych sił sprzeciwiających się przymusowemu kwotowemu podziałowi uchodźców, zażądała także, by nie łączono dyskusji o migracji z funduszami unijnymi, co stało się kolejnym narzędziem wywierania presji przez Niemcy.5 Oczywiście największym wrogiem UE wewnątrz jej granic jest węgierski premier Wiktor Orban, który być może będzie musiał liczyć się z sankcjami nałożonymi za rzekome łamanie fundamentalnych wartości UE6 (nawet jeśli większość polityków kopiuje jego rozwiązania).
W takich okolicznościach nie może dziwić, że Duńczycy, znani ze swego dystansu wobec UE, zagłosowali przeciwko przyłączeniu się ich kraju do unijnej polityki wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.7 Tak jak Brytyjczycy, mają oni szczęście, dysponując możliwością wyboru w sprawie przyłączania się do wspólnych inicjatyw (tzw. opt-outs). Nie mając takiego przywileju mogliby również na własnej skórze doświadczyć mechanizmu uprawiania polityki przez UE, który rozwinął się w ostatnim czasie, a mianowicie, że własny punkt widzenia nie jest mile widziany przez nieomylnych komisarzy UE.
Niegdyś Unia Europejska była grupą krajów o wspólnych interesach, poszukujących najlepszych rozwiązań, wypracowywanych przez polityków, których sposób myślenia był wystarczająco dalekosiężny. Obecnie, kiedy nie ma politycznego przywództwa, a jedynie rozmyta odpowiedzialność polityczna bazująca na niekończących się i nieefektywnych szczytach, kiedy łamanie reguł ustalonych przez siebie samych stało się nową zasadą, wszystkie kraje traktują Unię Europejską jako narzędzie realizacji własnych, krótkoterminowych interesów.
Źródła:
1. Greece accepts EU border help under Schengen threat Source: Euobserver 04-12-2015
2. Greece insists its Schengen membership is secure Source: DW 02-12-2015
3. Refugee crisis could trigger ‘mini-Schengen’ warns Eurogroup chief Source: Telegraph 27-11-2015
4. Central Europeans Form Unit to Advocate for Schengen Zone Source: Voice of America 03-12-2015
5. Polish official ashes out at ‘German arrogance’ of EU leader amid spat over migrant policies Source: Fox News 17-11-2015
6. Commission registers call for EU sanctions on Hungary Source: EUobserver 30-11-2015
7. Danish referendum rejects further EU integration Source: FT 04-12-2015
Źródło: shutterstock.com
