Poglądy Europy Środkowej są (wciąż) lekceważone

W Unii Europejskiej przez długi okres panowała rodzinna idylla. Kraje Europy Zachodniej bardzo się starały, by kraje Europy Wschodniej nauczyły się kapitalizmu oraz demokracji, zaś kraje wschodnioeuropejskie w swoich nauczycielach widziały wzory godne do naśladowania. Europa Zachodnia dostarczała pieniądze na rozwój, zaś „Europa Wschodnia” wykonywała polecenia. „Europejska jedność” kwitła i nikt nie dopuszczał myśli, by dzieci miały prawo do wyrażania politycznych opinii. W ostatnich latach w tej idylli pojawiła się jednak rysa.

Najpierw okazało się, że jeden członek rodziny nie jest w stanie stać na własnych nogach (Grecja), potem inny członek wniósł pozew o rozwód (Wielka Brytania). Takie wiadomości nie pozostają bez wpływu w żadnej rodzinie. Bezpieczny i przytulny dom zaczyna się chwiać, a dzieci tracą poczucie, że ich rodzice są nieomylni i zawsze nad wszystkim panują; przeciwnie, dzieci zaczynają dostrzegać, że rodzice nie radzą sobie z sytuacją.

Ten kryzys uświadomił jedno: dzieci nie są już takie małe, za jakie je uważano. 27 lat po upadku komunistycznych rządów i 12 lat po wstąpieniu do UE, zaczęły się one emancypować oraz wyrażać własne opinie. I widzą, że niektórzy krewni popadli w „uwiąd starczy” i nie nadają się do prowadzenia odpowiedzialnej polityki, i że lansowany dotychczas tryb postępowania te okazuje się nieskuteczny. Rodzinna idylla legła w gruzach.

Silne głosy sprzeciwu z Europy Środkowej

W mediach zachodnioeuropejskich głosy Europy Środkowej wciąż są lekceważone, jednak państwa tego regionu powoli uświadamiają sobie, że mają prawo do wyrażania politycznych opinii, by wspólnie znajdować wyjście z obecnego kryzysu.

Przejawiająca od dłuższego czasu bierność Grupa Wyszehradzka (w skrócie V4, luźna współpraca Polski, Czech, Słowacji i Węgier), reprezentująca ponad 65 milionów mieszkańców na powierzchni ok. 530.000 km², powoli znowu zaczyna odnajdywać w sobie siłę, by bronić wspólnych interesów państw członkowskich wobec polityki Unii Europejskiej.

Zacieśnienie współpracy w ramach wspomnianej grupy nie uszło uwadze Angeli Merkel, która na szczycie Grupy Wyszehradzkiej starała się przekonać premierów poszczególnych państw do własnych pomysłów. ¹⁾Geschlossen gegen Merkel, FAZ 2016-08-26. Daremnie. V4 wykorzysta nadchodzący szczyt UE w Bratysławie, organizowany przez jednego z jej członków, by wypracować wspólne stanowisko wobec „kryzysu uchodźczego”.²⁾Visegrad group to table proposals at Bratislava summit, EurActiv 2016-09-2016.

Siła polityczna V4 została zauważona w innych krajach. Gdy austriacki kandydat na prezydenta Norbert Hofer udał się do Pragi na zaproszenie prezydenta Czech, opowiedział się za „Unią w Unii” ³⁾FPÖ-Kandidat Hofer: Will an einem Modell der Union in der EU arbeiten, Radio Praha 2016-09-12. i wsparł stanowisko V4. Nie jest również tajemnicą, że V4 w ramach projektu V4+ planuje poszerzenie o Austrię i Słowenię. ⁴⁾Do jednání Visegrádu se zapojí i Slovinsko a Rakousko, Ceska Televize 2014-04-03.

Nie da się zaprzeczyć, że państwa tego regionu to zupełnie inna rzeczywistość oraz wynikający stąd odmienny niż w Berlinie pogląd na temat kryzysu uchodźczego i przyszłości Europy. Na forum ekonomicznym w Krynicy, gdzie á propos obecni byli wszyscy premierzy, polska premier Beata Szydło przyznała premierowi Węgier Victorowi Orbanowi tytuł „Man of the Year“. ⁵⁾Viktor Orban named ‘Man of the Year’ at Krynica, Radio Poland 2016-09-07. Wyróżnienie to wcześniej otrzymali m.in. Jan Paweł II, Lech Wałęsa, Donald Tusk i wreszcie Jarosław Kaczyński. Jarosław Kaczyński na tymże forum uczestniczył z premierem Orbanem w dyskusji, w ramach której ogłosili oni dla Europy „Kulturową Kontrrewolucję”.⁶⁾A Nationalist Eastern Europe Could Reshape the EU, Bloomberg 2016-09-07.

Im bardziej zacieśnia się współpraca tej grupy, tym bardziej narasta histeria zwolenników Brukseli. Luksemburski minister spraw zagranicznych Jean Asselborn wyraził zdanie, że Węgry powinny wyjść z UE, bo w tym kraju m. in. nie ma wolności prasy ani niezależności sądów. ⁷⁾Luxembourg foreign minister: Hungary should leave EU, Politico 2016-09-13. Nie po raz pierwszy padły takie słowa pod adresem jednego z państw V4. Po wyborach w Polsce, które umożliwiły powstanie stabilnego rządu, który potrafi skutecznie sprzeciwiać się propozycjom UE, także i to państwo zostało oskarżone o ograniczanie wolności prasy oraz niezależności sądów. Komisja wiedeńska, należąca do Komisji Europejskiej, do dziś bada praworządność w Polsce.⁸⁾Die Venedig-Kommission kommt erneut nach Polen, Radio Poland 2016-09-09.

Troska UE o demokrację w poszczególnych państwach pojawia się zawsze wtedy, gdy dane państwo członkowskie nie zgadza się z się polityką Brukseli. Gdy Czechy i Słowacja ogłosiły swój sprzeciw wobec pomysłu przydzielania emigrantów poszczególnym krajom członkowskim, niemiecki minister spraw wewnętrznych Thomas de Maizière w wywiadzie dla ZDF wyraził się , że pieniądze UE dla krajów, które nie zgadzają się z polityką rozdzielania emigrantów,powinny zostać wstrzymane. Minister dodał, że z takim pomysłem wyszedł przewodniczący Komisji Europejskiej, Jean-Claude Juncker. ⁹⁾Nechcete uprchlíky, dostanete méně peněz z fondů EU, ozývá se z Německa, Noviky.cz 2015-09-15.

Znaczenie V4 w ramach UE staje na tyle duże, że nie można będzie go dłużej lekceważyć. Nie chodzi tu jedynie o geopolityczne położenie grupy, ale także o rolę, jaką odgrywa Europa Środkowa. Znajdujące się tu państwa mają tego coraz większą świadomość i próbują wychodzić z własną polityczną inicjatywą np. wobec Ukrainy.

Państwa te nie chcą już dłużej bezkrytycznie wykonywać poleceń Brukseli , lecz pragną mieć własny udział w podejmowaniu decyzji. To poczucie własnej wartości odbierane jest w Europie Zachodniej jako krytyka UE. Tak jednak nie jest. Kraje te nadal widzą swoją przyszłość w Unii Europejskiej, ale w takiej unii, w której ich głos nie jest lekceważony.