Irlandia, Luksemburg, Belgia: jak amerykańskie korporacje wykorzystują Europę, by oszukać własny rząd i jeszcze na nim zarobić

Jeśli kraj liczący sobie 4,5 miliona ludzi jest trzecim co do wielkości posiadaczem obligacji skarbowych USA, największym w Unii Europejskiej, to może to zwracać na siebie uwagę. Jeśli pół-milionowy naród jest drugim w kolejności unijnym posiadaczem tych papierów, to musi to dawać do myślenia. Irlandia i Luksemburg, podobnie jak Wielka Brytania i Belgia, są wykorzystywane przez międzynarodowych finansistów do kredytowania i oszukiwania rządu USA, który płaci odsetki za unikanie opodatkowania.

Powszechnie wiadomo, że Japonia i Chiny posiadają najwięcej amerykańskich obligacji rządowych. Jednak kraje te rozporządzają ogromnymi oszczędnościami i dlatego ich inwestycje przekraczające bilion dolarów mają ekonomiczne podstawy. Tymczasem wartość papierów znajdujących się w posiadaniu krajów UE (a jest ona łącznie większa od wartości papierów zgromadzonych przez Japonię czy Chiny) jest napędzana przez instytucje finansowe, włączając w to amerykańskie korporacje. Innymi słowy, ekspozycja krajów Europy na obligacje USA wynika bardziej z luźnych przepisów podatkowych niż z siły popytu na tego rodzaju inwestycje portfelowe.

Irlandia, Luksemburg, Wielka Brytania i Belgia razem wzięte odpowiadają za dwie-trzecie (66%) sumy obligacji skarbowych USA trzymanych w UE. Największe kraje europejskie z potencjalnie ogromnym udziałem oszczędności, Niemcy i Francja, posiadają razem 156 miliardów dolarów w papierach USA, czyli wciąż mniej niż Irlandia czy Wielka Brytania oddzielnie.

Oczywistą przyczyną tego stanu rzeczy jest optymalizacja podatkowa dozwolona przez „liberalne” prawo irlandzkie, brytyjskie, czy luksemburskie. „To wszystko to są po prostu zagraniczne banki, fundusze i korporacje zlokalizowane w tym miejscu” mówił w maju 2016 roku dla Bloomberga Owen Callan, analityk firmy Canton Fitzgerald LP w Dublinie¹⁾Ireland Stands Out in Treasury Holdings That Exceed Economy, Source: Bloomberg 2016-05-17. „Prawdopodobnie jest to powiązane z zagranicznymi funduszami zarządzanymi stąd lub też wynika to z zysków trzymanych zagranicą przez korporacje międzynarodowe z USA.” Jak dodaje Bloomberg, w Irlandii zlokalizowanych jest ponad 700 amerykańskich przedsiębiorstw.

Największym z nich jest Apple, mający siedzibę w Cork. Na podstawie własnych danych Bloomberg twierdzi, że Apple mając 41,7 miliarda dolarów obligacji rządowych USA jest wśród korporacji największym posiadaczem tego typu papierów wartościowych.²⁾Americans Are Paying Apple Millions to Shelter Overseas Profits, Source: Bloomberg 2016-12-07 Od 2012 roku suma ta wzrosła dwukrotnie. Oznacza to, że irlandzka filia Apple’a, wykorzystywana do unikania opodatkowania na terenie USA, może być właścicielem 15% „irlandzkich” oszczędności zgromadzonych w amerykańskich obligacjach skarbowych. Apple jest liderem w tej dziedzinie, ale nie jest osamotniony: dziewięć z 10 największych amerykańskich korporacji z najwyższą sumą gotówki zgromadzonej za granicą ma swoje filie w Irlandii.³⁾Americans Are Paying Apple Millions to Shelter Overseas Profits, Source: Bloomberg 2016-12-07

Dla tych firm sprawa jest łatwa: jeśli mają one gotówkę i zyski, które powinny być opodatkowane, gromadzą je one za granicą i kupują amerykańskie obligacje rządowe poprzez Wall Street i w ten sposób nie tylko unikają płacenia podatku, ale także zarabiają na oprocentowaniu płaconym przez ten sam amerykański rząd, który tak chytrze pozbawili dochodu. Wszystko na koszt obywateli USA.

Ludzie w Irlandii również mogą czuć się oszukani, bowiem ich władze chełpiły się wyprowadzeniem kraju z kryzysu: Irlandia była postrzegana jako przykład dla Europy Południowej. Jednakże zeszłoroczny wzrost PKB rzędu 26% to kompromitacja dla indeksu (krajowy urząd statystyczny już zapowiedział wprowadzenie nowej miary wzrostu gospodarczego: dostosowanego produktu narodowego brutto PNB).⁴⁾Ireland to phase in new way of measuring economic growth, Source: Reuters 2017-02-03 Jak wyjaśnia Tim Worstall z magazynu Forbes, 26%-owy skok irlandzkiego PKB wydaje się być efektem zmiany dokonanej przez Apple’a w strukturze podatkowej i księgowości prowadzonej na terenie Irlandii i zastąpienie jej czymś innym.⁵⁾Absolutely Fascinating – Apple’s EU Tax Bill Explains Ireland’s 26% GDP Rise, Source: Forbes 2016-08-16

Liberalizacja gospodarki rozumiana jako wprowadzanie ułatwień dla globalnych, to jest amerykańskich, korporacji prowadzi do takich dziwactw jak 26%-owy wzrost PKB czy nagromadzenie obligacji wartych tyle co całe krajowe PKB. Takie zniesławienie ekonomii jest nie tylko niesprawiedliwe w stosunku do obywateli, ale także stanowi pewne zagrożenie: np. wielkość deficytu budżetowego uzależniona jest od wielkości PKB i przeważnie może ona wzrastać tylko proporcjonalnie do wzrostu gospodarczego. Z drugiej strony, wartość PKB na mieszkańca skacze w dół i w górę z roku na rok, podczas gdy zwykli ludzie nie odczuwają żadnej różnicy.

Irlandia nie jest jedynym przykładem europejskiego kraju wykorzystywanego przez zagraniczne siły dla nie całkiem etycznych celów. Jak ujawnił portal ZeroHedge w 2015 roku, wartość belgijskich inwestycji w amerykańskie obligacje skarbowe wzrosła gwałtownie na skutek interwencji z Chin⁶⁾Revealing The Identity Of The Mystery “Belgian” Buyer Of US Treasurys, Source: ZeroHedge 2015-05-18: w latach 2013-2015 suma krajowych oszczędności zgromadzonych w tego typu papierach powiększyła się trzykrotnie ze 150 do 350 miliardów dolarów, a następnie spadła znowu poniżej 150 miliardów.

Niemniej obecna wartość 113,5 miliarda dolarów „belgijskich” inwestycji w obligacje rządu USA nadal pozostaje wysoka, wyższa niż skazywałby na to potencjał belgijskiej gospodarki. Przyczyną znów może być USA: Johnson&Johnson, amerykańska korporacja, jest drugim co do wielkości pracodawcą w Belgii z amerykańskim kapitałem⁷⁾The Importance of US Companies in Belgium, Source: Amcham Belgium 2017 a także czwartym w kolejności największym korporacyjnym posiadaczem obligacji skarbowych USA (14,6 miliarda dolarów). Bardzo możliwe, że amerykańskie firmy w Belgii, takie jak ManpowerGropu, Ford, czy Caterpillar, wykorzystują belgijskie filie tak samo jak robi to Apple w Irlandii.

Podobnie ma się sytuacja z amerykańskimi firmami zarejestrowanymi w Luksemburgu, czyli europejskim raju podatkowym. Niewykluczone, że część amerykańskich obligacji skarbowych należących do rezydentów Luksemburga powstała na skutek dokonanych przez korporacje zakupów na Wall Street. USA, jeden z największych rajów podatkowych na świecie, tracą miliardy dolarów na skutek machinacji finansowych wymyślonych i wykorzystywanych przez własnych przedsiębiorców. Europa jest natomiast tylko narzędziem.