Facebook uczestniczy w exodusie Afrykanów do Europy

Media społecznościowe już od dawna nie ograniczają się do funkcji komunikacyjnej, czy marketingowej. Platformy typu Facebook i Twitter przyczyniają się do kreowania sytuacji politycznych, co pokazały wydarzenia związane z Arabską Wiosną lub kijowskim Euromajdanem. Portale społecznościowe stały się również kanałem, który pozwala pomagać w organizacji przerzutu Afrykańczyków do Europy.

W 2017 co czwarta osoba na Ziemi posiadała konto na Facebooku, z czego 68% użytkowników ma poniżej 35 lat.¹⁾Distribution of Facebook users worldwide as of January 2017, by age and gender,Statista,Również w państwach Afryki Północnej portal ten cieszy się sporym zainteresowaniem prawie połowy społeczeństw, w tym przede wszystkim osób przed 35 rokiem życia.²⁾Share of Facebook user in North Africa in 2017, by age group, Statista,Tak się składa, że wiek 89% przedostających się z Libii do Europy według oficjalnych danych nie przekracza 40 lat,³⁾Displacement Tracking Matrix (DTM) Libya’s Migrant Report, Round 12, July-August 2017,co nasuwa przypuszczenie, że ta sama grupa wiekowa najczęściej korzysta z omawianego portalu społecznościowego.

Facebook stał się zatem dla przemytników ludzi kanałem służącym do dotarcia do osób zainteresowanych przedostaniem się z Afryki do Europy. Jak to się odbywa? Po pierwsze, przemytnicy zakładają konta oraz strony na serwisach typu Facebook, na których ogłaszają usługi związane z organizacją „podróży” do Europy. W postach podają numer telefonu i zalecają kontakt przez aplikację WhatsApp, która gwarantuje szyfrowanie wiadomości. Po drugie, aby uwiarygodnić swój przekaz, publikują zdjęcia świadczące o przygotowaniach do podróży. Po trzecie, zamieszczają fotografie i relacje osób, które dotarły za ich pośrednictwem do krajów europejskich, co ma budować zaufanie po stronie potencjalnych klientów. Istotną informacją są także komentarze pod postami. Dzięki nim można się dowiedzieć, m. in. kto korzystał z usług przemytników. W ten sposób, pocztą pantoflową, rozchodzą się wieści wśród znajomych użytkowników wspomnianych portali o kolejnych planowanych przerzutach.

Post zaświadczający o udziale okrętu marynarki wojennej.
Źródło: Facebook.

Sama treść ogłoszeń stanowi ciekawy zbiór komunikatów. Można się z nich dowiedzieć np. o udziale w akcjach okrętów wojskowych czy statków należących do organizacji pozarządowych. Niejednokrotnie pojawiały się również informacje, że przemytnicy w ciągu kilku godzin muszą dotrzeć na miejsce, gdzie będzie się znajdował okręt marynarki wojennej. Tego typu wiadomości pozostawiają wiele zapytań dotyczących zaangażowania NGO czy sił zbrojnych europejskich państw. Już poprzednie analizy zespołu Gefiry ujawniły istotną rolę w procederze przerzucania nielegalnych imigrantów odgrywaną właśnie przez organizacje pozarządowe.⁴⁾Organizacje pozarządowe przerzucają emigrantów na masową skalę, Gefira 2017-12-04

Akcje ratunkowe Lekarzy Bez Granic 1.01.2015-17.10.2017.
Źródło: http://searchandrescue.msf.org/map.html.

Już wcześniej pojawiały się doniesienia, że organizacje pozarządowe oferują pomoc w sposób nie do końca przejrzysty.⁵⁾Charities ‘pay people traffickers’: Libyan coastguard’s astonishing claim… cash handed to criminal gangs so they ‘deliver’ refugees, Daiy Mail 2017-06-11Również Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex) wskazuje, że współpraca z NGO jest nieefektywna.⁶⁾NGO rescues off Libya encourage traffickers, says EU borders chief, The Guardian 2017-02-27,Przykładem tego jest powyższa mapa, która pokazuje miejsca akcji ratowniczych przeprowadzonych przez organizację Lekarze Bez Granic. Można na niej zauważyć, że zdecydowana większość z nich miała miejsce w pobliżu lub w obrębie libijskich wód terytorialnych, a mimo to ratowane osoby były w większości transportowane do Europy, a nie do afrykańskich portów, które są przecież zdecydowanie bliżej.⁷⁾Interactive Map, Medicines Sans Frontiers,W tym samym miejscu można postawić pytanie, czy szwedzka jednostka uczestnicząca w akcji ratowniczej statku z niemieckimi pasażerami znajdującego się w odległości 20-30 km od wybrzeży niemieckich przetransportowałaby ocalonych do Szwecji, czy jednak do Niemiec?

Sporo wątpliwości budzi także rola Frontexu, którego statki przewożą imigrantów z łodzi dryfujących w pobliżu libijskiego wybrzeża wprost do ośrodków rozmieszczonych w południowej Europie. Podejrzenia wzbudza również operacja „Sophia”, w której uczestniczą okręty marynarek wojennych. Ich celem jest zwalczanie przemytników na Morzu Śródziemnym, ale również ratowanie nielegalnych migrantów. Obserwując profile przemytników na portalach społecznościowych nie sposób nie zauważyć powiązań między ratowaniem imigrantów a ich przewozem dokonywanym przez przemytników.

Post dotyczący ceny przemytu z Tunezji i Libii do Europy.
Źródło: Facebook.

Według informacji publikowanych na facebookowych profilach przemytników koszt przerzutu do Europy wynosi 400$, jeśli podróż zaczyna się z Tunezji lub 1000$ z Libii (dane z marca 2016). Przemytnicy stosują nawet zniżki, jeżeli ofertą zainteresowana jest cała rodzina. Ogrom tego biznesu obrazują liczby. W lipcu 2017 z samej Libii do Włoch dotarło 11,5 tys. osób (rok wcześniej w tym samym miesiącu imigrantów z tego kraju było dwa razy więcej więcej).⁸⁾Number of migrants arriving in Italy from Libya falls by half in July, The Guardian 2017-08-11Jeżeli czarnorynkowa cena przemytu jednej osoby z Libii rzeczywiście wynosi 1000$, to w ciągu jednego miesiąca organizacje przemytnicze (oraz inne podmioty biorące udział w procederze) mogły zarobić nawet 11,5 mln $. Skala tego procederu każe się zastanawiać, czy takie działanie aby na pewno nie jest koordynowane. Już wcześniej ujawniono, że „uchodźcy” mieli przy sobie numery do organizacji pozarządowych.⁹⁾Schlauchboot-Migranten rufen NGOs wie “Taxis” an, Kronen Zeitung 2017-05-13

Intrygująca sytuacja miała miejsca na początku tego miesiąca. 2 grudnia na facebookowym profilu przemytników pojawia się ogłoszenie, że planowana jest „podróż” z Libii do Włoch, która odbędzie się 6 grudnia. Na tej samej stronie 7 grudnia pojawia się aktualizacja wskazująca, że przygotowywany przemyt rozpocznie się tego samego dnia. Post został opublikowany w godzinach popołudniowych, tak więc można domniemywać, że sama operacja rozpoczęła się w godzinach wieczornych lub nocnych. Dzień później tj. 8 grudnia wczesnym popołudniem Frontex publikuje na swojej stronie na Twitterze informację, że statek Olympic Commander biorący udział w patrolowaniu granic morskich uratował 78 osób. Oczywiście, brak jest dowodów, że ludzi tych podjęto z łodzi, o której mowa powyżej, nasuwa się jednak sporo pytań.

Sytuacja z początku grudnia dotycząca organizowanego przemytu z Libii do Europy oraz akcji ratunkowych w ramach misji Frontexu.
Źródło: Twitter, Facebook.

Organizacje pozarządowe i przemytnicy ludzi stosują wskazówkę nr 4 Saula Alinskiego przedstawioną w „Regułach dla radykałów”, która brzmi: „Wykorzystaj zasady, które wyznaje przeciwnik, w celu jego pokonania”. Prawo morza stwierdza, że „każdy kapitan jest obowiązany przyjść z pomocą każdej osobie, nawet wrogiej, znajdującej się na morzu w niebezpieczeństwie życia, jeżeli może to uczynić bez poważnego niebezpieczeństwa życia, jeżeli może to uczynić bez poważnego niebezpieczeństwa dla swego statku, swej załogi i swych pasażerów”. Źródło
Przemytnicy ludzi, Unia Europejska, organizacje pozarządowe oraz Frontex lekceważą prawo morza, za co powinno się pociągnąć ich do odpowiedzialności. Trwający już od 2014 r. proceder, dzięki któremu już 600 tysięcy osób trafiło z Libii do Włoch, nie może zostać uznany za prawdziwą akcję ratunkową, gdyż jest koordynowany i promowany przez nowoczesne narzędzia komunikacyjne takie jak Twitter i Facebook.

Komunikacja przemytników za pośrednictwem Facebooka.
Źródło: Facebook

Już wcześniej udowadnialiśmy udział organizacji pozarządowych w przemycie imigrantów.¹⁰⁾https://gefira.org/pl/2016/11/15/przylapani-na-goracym-uczynku-organizacje-pozarzadowe-zajmuja-sie-przerzucaniem-migrantow-2/, Gefira 2016-11-15Obecnie za pośrednictwem mediów społecznościowych śledzić możemy już nie tylko działania NGO, ale również sposób komunikacji między przemytnikami a ich klientami. Zagłębianie się w temat wyzwala nowe pytania. Wydaje się, że wszelkie „akcje ratunkowe” są dobrze zorganizowanymi działaniami, w których organizacje przemytnicze oraz sami imigranci niekoniecznie stanowią jedyne ogniowa.