Południowokoreańska ludność zaczyna zanikać: rozpoczęło się odliczanie

W nadchodzących dekadach 80% krajów G20 będzie miało do czynienia z bezprecedensowym spadkiem liczby ludności, który głęboko zmieni światową gospodarkę.

W tak zwanym rozwiniętym świecie ekonomiści i planiści finansowi powinni być bardziej świadomi nadchodzącej katastrofy demograficznej. Gospodarki odnoszące sukces są dosłownie na drodze do wyginięcia, podczas gdy te nieradzące sobie rosną jak na drożdżach. Prognozy demograficzne ONZ są zbyt optymistyczne i mają mało wspólnego z rzeczywistością. Krańcowo niskie współczynniki płodności w państwach uprzemysłowionych zadają kłam przesadnie pozytywnym przewidywaniom ONZ. Prognozy rządu Korei Południowej pokazują, że w ciągu siedmiu lat populacja kraju zacznie się kurczyć, a jeśli trend się utrzyma, w odległej przyszłości naród zaniknie. Załamanie demograficzne przeżywa nie tylko Korea Północna, ale także Chiny; Japonia już kurczy się w niewiarygodnym tempie. Siła robocza i baza konsumpcyjna drugiej, trzeciej i jedenastej gospodarka świata stają się coraz mniejsze, a uznani analitycy nie widzą problemu. Ludność w wieku produkcyjnym, która stanowi także największą grupę konsumentów, zaczęła się kurczyć już dziesięć lat wcześniej.

Najbardziej jednorodna populacja świata i czwarta pod względem wielkości gospodarka w Azji wkrótce zacznie się zmniejszać. Korea Południowa jest krajem o najniższym współczynniku płodności (przez 16 lat z rzędu), czego rezultatem jest starzejące się społeczeństwo. W 2016 r. odnotowano tam najniższy wskaźnik urodzeń w historii i najniższy współczynnik płodności (1,17) w ciągu siedmiu lat.
Liczba ludności wzrastała gwałtownie od czasu utworzenia republiki w 1948 r., jednak od 1966 r. zaczęła maleć z powodu programu kontroli urodzeń.¹⁾Family planning programs and birth control in the third world, US National Library of Medicine, National Institutes of Health 2017-12-15.Na wielkość populacji wpłynęły również urbanizacja, dostępność szkolnictwa wyższego i większy udział kobiet na rynku pracy. Podobnie jak w innych kulturach, w Korei Południowej bardzo ważni dla ciągłości rodziny byli męscy potomkowie, ponieważ to od nich oczekiwano finansowego wsparcia i opieki nad rodzicami w starszym wieku, więc ludzie starali się mieć syna. Jeśli pierworodne dziecko nie było chłopcem, pary decydowały się na kolejne, aż doczekały się syna. W 1973 r. zostało uchwalone prawo aborcyjne, ograniczone do szczególnych przypadków, jednak było ono nadużywane jako aborcja selektywna: przeważało przerywanie ciąży potomków płci żeńskiej.²⁾Gender Discrimination in Sex Selective Abortions and its Transition in South Korea, Womens Studies International Forum 2009.³⁾W 1988 r. aby zaprzestać selektywnej aborcji wprowadzono prawo, zakazujące ujawnianie płci dziecka.Ogólnie, liczba ludności wzrosła w większości prowincji (wyjątkami są duże miasta jak Seul, Daejeon, Gwangju). Wtedy rząd zaczął zniechęcać pary do posiadania większej liczby potomstwa za pomocą hasła „miej jedno dziecko i wychowaj je dobrze”.⁴⁾Demographics of South Korea, New World Encyclopedia 2017-12-13.W 2016 r. liczba ludności Korei Południowej wynosiła ponad 51 mln, w tym około 1 mln obcokrajowców. Prognozy demograficzne przewidują gwałtowne zmniejszanie się populacji. W 2050 r. prawdopodobnie będzie 40-48 mln Koreańczyków, a w 2100 r. tylko około 20 mln.
Wszystkie te zjawiska społeczne i kroki podejmowane przez rząd przyczyniły się do zmniejszenia się wskaźnika urodzeń skutkując starzeniem się narodu. Wzrost populacji Korei prawdopodobnie utrzyma się jeszcze przez kilka lat, a potem zacznie gwałtownie spadać, a do roku 2750 mieszkańcy Korei Południowej wyginą. Już w 2045 roku Korea może stać się najstarszym krajem na świecie ze średnią wieku 50 lat. Piramida ludności zaczęła się poszerzać ku górze, co oznacza, że liczba osób starszych rośnie, a dzieci i młodzieży ubywa. Lata 2016-2017 pokazały po raz pierwszy spadek liczby osób w wieku produkcyjnym (w wieku 15-64 lata), czyli baza konsumpcyjna Korei już zaczęła się kurczyć. Już teraz osoby w wieku 65+ stanowią 14,12% ludności, a w wieku 0-14 lat 13,21%. Prawdopodobnie za mniej niż 50 lat seniorzy będą stanowić 40% społeczeństwa.
Niektóre przyczyny niskiego wskaźnika urodzeń są podobne do tych w Japonii na początku lat 90-tych. Pary nie chcą mieć dużych rodzin z powodu rosnących kosztów życia, w tym mieszkań i edukacji. Mieszkańcy Południowej Korei pracują najdłużej na świecie, więc nie mają czasu na rodzinę i życie prywatne. Jednocześnie utrzymuje się wysoki wskaźnik bezrobocia wśród młodych ludzi. Kobiety przedkładają karierę zawodową nad rodzenie dzieci, których posiadanie utrudnia dostępność urlopu macierzyńskiego oraz niewielki udział mężczyzn w wychowywaniu potomstwa i pracach domowych.⁵⁾South Korea birth rate plunges to record low, BBC News 2017-12-13.Średnio kobiety mają pierwsze dziecko w wieku 31 lat. Wielu Koreańczyków uważa, że małżeństwo to tylko jeden z wielu sposobów na życie. Połowa osób samotnych ma mniej niż 40 lat i nie odczuwa potrzeby założenia rodziny. To zjawisko można tłumaczyć dużą liczbą ateistów i wyznawców nieformalnych religii.
Niski wskaźnik urodzeń nie jest jedynym problemem w Korei Południowej: kolejnym jest śmiertelność. Korea Południowa jest jednym z krajów o najwyższym wskaźniku samobójstw na świecie. Codziennie 40 Koreańczyków popełnia samobójstwo, co również jest wynikiem malejącej liczby osób wierzących. Problem ten często dotyczy osób starszych. Połowa osób w wieku 65+ żyje w ubóstwie a 1/4 z nich żyje samotnie, nie mając większych oszczędności ani nie mogąc znaleźć pracy, przy czym poziom osamotnienia i przygnębienia narasta zwłaszcza w starzejącym się społeczeństwie. Wśród młodych osób najczęstszą przyczyną samobójstw jest wzmożony stres w miejscu pracy i systemie edukacji. 40% tych, którzy odbierają sobie życie, czyni to pod wpływem alkoholu, a Korea Południowa jest największym na świecie konsumentem napojów wysokoprocentowych. Średnia wynosi 700 gramów na tydzień (dla porównania w USA 150). Koreańczycy wstydzą się problemów psychicznych i rzadko poddają się leczeniu. Nadużywanie alkoholu jest bardziej akceptowalne niż wizyty psychiatryczne. Z pewnością przyczynia się to do dużej liczby samobójstw.⁶⁾The “Scourge of South Korea”: Stress and Suicide in Korean Society, Berkeley Political Reviev 2017-12-14.

Sytuacja demograficzna negatywnie wpłynie na wzrost gospodarczy Korei Południowej. Zachodzące zmiany społeczne najbardziej odczuje Seul, którego mieszkańcy stanowią 20% ludności kraju: zmniejszy się podaż siły roboczej. Oczekuje się, że do roku 2040 populacja w Seulu spadnie przynajmniej o 1 mln. Już wzrosły wydatki na opiekę zdrowotną (z 3,8% do 7,2% PKB).

Business Insider, nowojorska finansowa strona internetowa, oznajmiła, że według ekonomistów najlepszym rozwiązaniem w Japonii i Korei może być porzucenie ról płciowych i zwiększenie liczby kobiet na rynku pracy ⁷⁾Korea is 20 years away from a ‘demographic time bomb’, Business Insider 2017-12-14.Oczywiście ekonomiści z Wall Street wiedzą, że ta polityka skutkuje niższymi wskaźnikami urodzeń w Europie. Mimo to analitycy finansowi z Nowego Jorku desperacko poszukują sposobów na zwiększenie zatrudnienia w najbardziej produktywnych krajach na świecie.

Prezydent Korei Moon Jae-In przywiązuje wagę do opieki nad starszymi ludźmi, stanowiącymi dużą część społeczeństwa, i stara się stworzyć im odpowiednie warunki bytowania. Ponieważ średnia długość życia wzrosła, warto tworzyć miejsca pracy dla tej grupy wiekowej, zwłaszcza gdy rąk do pracy jest coraz mniej. Plan prezydenta zakłada podniesienie emerytur, podwojenie zatrudnienia dla starszych pracowników wraz ze wzrostem miesięcznego wynagrodzenia, finansowanie leczenia choroby Alzheimera i demencji oraz zwiększenie dostępności mieszkań socjalnych.⁸⁾South Korea’s inequality paradox: long life, good health and poverty, The Guardian 2017-12-18.

Rząd Korei Południowej chce także, by w gospodarstwach domowych w jeszcze większym stopniu korzystano z robotów.⁹⁾South Korea’s demographic dilemma, East Asia Forum 2017-12-15.Dobrym rozwiązaniem dla kryzysu demograficznego w Korei Południowej byłoby zjednoczenie z Koreą Północną, gdzie sytuacja ludnościowa wydaje się być bardziej stabilna. Homogeniczność rasy zostałaby utrzymana i choć wydaje się to być teraz nierealne, to być może byłoby to rozwiązaniem kryzysu na linii Północ-Południe.

Sytuacja Korei Południowej, jedenastej gospodarki i piątego eksportera na świecie, dotknie wiele krajów. Kraj ten jest globalnym producentem telefonów, układów scalonych, samochodów, części samochodowych, statków, wyświetlaczy LCD i rafinowanej ropy naftowej. Specjalizuje się w technice i wzornictwie. W kontekście handlu, zmianyw Korei Południowej będą miały największy wpływ na Chiny, Stany Zjednoczone, Japonię, Niemcy, Australię i Arabię Saudyjską.¹⁰⁾The Observatory of Economics Complexity, atlas.media.mit.eu 2017-12-15.Kryzys demograficzny wpłynie również na bezpieczeństwo kraju. Zmieni to także równowagę geopolityczną, ponieważ zarówno Japonia, jak i Korea Południowa stanowią przedłużenie amerykańskiej potęgi militarnej w Azji Wschodniej.

Przyszłość Korei Południowej jest bardzo niepewna. Zostało trochę czasu, aby uniknąć najgorszego. Mimo to, niektórzy przewidują, że tendencja spadkowa jest już nieodwracalna.