TARGET 2 – zagrożenie dla Strefy Euro

Euro istnieje od ponad 20 lat. Rosyjski rubel transferowy przeżył 25 lat. Obie waluty mają coś wspólnego: ich historia to bynajmniej nie pasmo sukcesów.

Wprowadzenie rubla transferowego miało umożliwić wolny handel między państwami bloku wschodniego. Stworzenie wspólnego systemu rozliczeń doprowadziło do tego, że kursy wymiany NRD-owskiej marki, złotego, forinta, lewa, a nawet mongolskiego tugrika były narzucane przez Związek Radziecki, bez uwzględniania siły nabywczej poszczególnych walut. W latach 60-tych bułgarski lew był o 20% niedoszacowany, a nasza waluta przeszacowana o 45%. A ponieważ rubel transferowy był niewymienialny na zachodnie waluty, pozostawał iluzją i środkiem dzięki któremu Związek Radziecki bogacił się/równoważył swój budżet kosztem krajów satelickich: Rosjanie kupowali za waluty wymienialne surowce, żywność, towary i sprzedawali je swoim „socjalistycznym przyjaciołom“ za ruble transferowe. Międzynarodowy Bank Współpracy Gospodarczej w Moskwie, który dokonywał wszystkich transakcji w rublach transferowych, zamiatał rzeczywiste salda, deficyty i nadwyżki handlowe pod dywan. Kiedy Związek Radziecki padł, okazało się, że jest on winny swoim „braciom“ potężne sumy.

Dzisiejsza sytuacja euro jest troszeczkę inna. Przypomina jednak w wielu aspektach czerwonego dolara (tak niektórzy na Zachodzie nazywali rubla transferowego). Po pierwsze: ciągle wmawia się we wszystkich krajach strefy euro jej obywatelom, że euro jest dla nich wszystkich korzystne, co nie jest prawdą.(fakty o tym świadczące znajdą Państwo w wielu naszych artykułach)¹⁾Odejście Draghiego wywoła kolejny kryzys euro w 2020, Gefira, 2018-02-05.,²⁾Euro – katastrofa – nieudane unie walutowe w przeszłości i dziś, Gefira, 2018-01-17.,³⁾Paryż – stolica Afryki Zachodniej i Środkowej, albo inaczej: za co płacicie drodzy podatnicy strefy euro?, Gefira 2017-12-04.Po drugie: euro jest korzystne dla bilansów handlowych jednych krajów (Niemcy, Francja), szkodzi jednak innym krajom (kraje PIGS). Po trzecie: euro jako waluta transferowa przyczynia się do narastania spirali długów. Po czwarte: strefę euro sztucznie rozszerzono – na szczęście nie aż do Mongolii – choć Włochy i Grecja nie spełniały i nie spełniają kryteriów z Maastricht. To było przyczyną kryzysów finansowych i będzie je generować w przyszłości.

Oczywiście są również i różnice między czerwonym dolarem i wspólną walutą Unii. Po pierwsze: euro nie służy wyłącznie do rozliczeń, ale jest także jedyną obowiązującą walutą w krajach UE czyli braterskiej wspólnoty. Marzenie komunistów ziściło się i banki centralne poszczególnych krajów strefy euro stały się zombie, które tylko pozornie mogą o czymś decydować. Po drugie: nadmierne zadłużenie powstaje gdzie indziej: to nie emitent waluty czy nią zarządzający jest zadłużony, tylko „beneficjenci“, którzy weszli do strefy euro.

O długach Grecji zrobiło się cicho, odkąd kraj ten otrzymał ogromny zastrzyk gotówki z ECB, jednakże zadłużenie Włoch i Hiszpanii będzie niebawem spędzać sen z oczu dysydentów z Rzymu, Madrytu, Brukseli i Berlina.

Odpowiednikiem radzieckiego rubla transferowego jest w Unii dokładniej mówiąc nie samo euro, lecz Target 2. Jest to system rozliczania płatności, w którym banki dokonują miedzy sobą transferów w czasie rzeczywistym. Powstają w nim nadwyżki lub deficyty zależnie od kierunku przepływów pieniężnych z jednej kraju strefy euro do drugiego. Podczas szczytu kryzysu zadłużenia w latach 2011 i 2012 kapitał odpływał przede wszystkim z dotkniętych nimi krajów – Hiszpanii i Włoch – poprzez rynek międzybankowy Target 2 do krajów takich jak Niemcy i Luksemburg, uważanych wtedy za bezpieczne przystanie. Należności biedniejszych południowoeuropejskich krajów wobec Niemiec osiągnęły wtedy 700 miliardów euro (patrz wykres powyżej). Dopiero kiedy szef ECB zapewnił, że w razie potrzeby będzie interweniował poprzez dodruk euro, sytuacja zaczęła się normalizować. Target 2 zapobiegł bankructwu tychże krajów. Gdyby pozostały one przy swoich peso i lirze, byłyby niewypłacalne. Target 2 ochronił je przed zapaścią finansową na koszt niemieckiego, luksemburskiego i holenderskiego podatnika. Od 2015 obserwujemy jednak ponowną ucieczkę kapitału na północ i to w czasie, kiedy maszynka do drukowania pieniędzy Draghiego we Frankfurcie pracuje jak szalona. Tym razem ucieczka ta jest wynikiem QE Draghiego. Od kiedy rozpoczął on luzowanie ilościowe, Bundesbank zaczął skupować obligacje na rynku. Włoski bank centralny jest zależny od ECB i musi skupować włoskie obligacje. Niemieccy inwestorzy muszą te obligacje zamienić na euro, a uzyskane środki przesyłać przez Target 2 do niemieckich banków. Rosnące różnice w bilansach Target 2 wynikają zatem z faktu,

1. iż Niemcy będący w posiadaniu włoskich obligacji upłynniają je we Włoszech i przelewają uzyskane za nie środki do Niemiec. Jest to również konsekwencją wcześniejszych problemów z bilansami handlowymi: w przeszłości Włosi kupowali niemieckie produkty za swoje obligacje. Stąd należności wobec Niemiec są w EU na rekordowym poziomie.
2. że Włosi również upłynniają swoje obligacje i przelewają pieniądze za granicę – najzwyczajniejsza w świecie ucieczka rodzimego kapitału.

Należności wobec Niemiec osiągnęły w tym roku nowy rekord i wynoszą obecnie już bilion euro, a więc 25% niemieckiego PKB.

Nie są one w żaden sposób zabezpieczone przed ryzykiem. Jeśli Włochy lub Hiszpania wyjdą ze strefy euro, Niemcy będą bezradni. Prawie nikt się tym na razie w Niemczech nie przejmuje, albowiem znane jest zaufanie Niemców do ich Bundesbanku. Jaques Delors powiedział kiedyś: “Nie wszyscy Niemcy wierzą w Boga, ale wszyscy wierzą w Bundesbank.” Wszyscy wierzą też chyba w EBC i Mario Draghiego. Na swojej konferencji prasowej 26 lipca tego roku starał się on uspokajać, kiedy mówił, że: „Nie ma to nic wspólnego z transferem kapitału z kraju do kraju.“⁴⁾ECB Press Conference, YouTube 2018-07-26.I faktycznie są to tylko salda rozliczeniowe, które można naciągać w nieskończoność, dopóki ktoś nie opuści strefy euro.

Italia nie może wyjść ze strefy Euro. Jest „too big to fall“ – zbyt wielka by upaść. Zadłużenie kraju, gdzie dojrzewa cytryna, wynosi 2,3 biliona euro(!), zobowiązania w ramach Target 2 wzrosły z 164,5 miliardów w roku 2015 do 481 miliardów euro w czerwcu 2018. Oznacza to, że Banca d’Italia jest winna Bundesbankowi prawie bilion!
Po jednej stornie stoi Draghi, Włoch, który wykorzystuje własną pozycję, by ratować swój kraj, po drugiej wielu niemieckich ekonomistów, krytykujących Target 2. Znany jest przede wszystkim profesor Hans Werner Sinn, dla którego Target 2 jest czekiem bez pokrycia. W jednym ze swoich artykułów tak przedstawia on sytuację w Hiszpanii i we Włoszech: „W tych krajach rządzą radykalni socjaliści, którzy nie chcą słyszeć o dyscyplinie budżetowej, a we Włoszech stare partie zostały zmiecione ze sceny politycznej. Radykalny rząd Ruchu Pięciu Gwiazd i Legii chce zadłużyć się jeszcze bardziej pod ochronnym płaszczykiem innych krajów Unii i grozi wyjściem z euro, jeśli owa Unia mu to uniemożliwi.“⁵⁾Der Euro ist keine Erfolgsstory, Handelsblatt 2018-07-31.

Draghi stoi na innym stanowisku: „Z euro nie można zrezygnować, ponieważ jest ono zbyt silne, ponieważ społeczeństwa jego chcą(!), i nie leży to w niczyim interesie, by dyskutować o sensie jego istnienia. Nie warto dyskutować o tym, co jest nieuniknione(!). To może tylko zaszkodzić“⁶⁾ECB Press Conference, YouTube 2018-06-17.Towarzyszu Draghi, oczywiście, macie rację, nasz rubel transferowy jest niepodważalny i nietykalny, nie opłaca się dyskutować o istnieniu naszej (socjalistycznej?) Wspólnoty i Waluty. One będą istnieć jeszcze 1000 lat!
W 1990 Rosja była winna Niemcom 6,4 miliarda rubli transferowych (tj. ok. 7,6 miliarda euro), a dług ten wynikał z różnic w bilansach handlowych. Schröder podarował Putinowi 7,1 miliarda, a Rosja zapłaciła Niemcom tylko 500 milionów euro.⁷⁾Schröder erlässt Putin 7,1 Milliarden Euro Schulden, Die Welt 2002-04-11.Ile zechce podarować Merkel południowcom, jeśli coś pójdzie nie tak?

Źródła: Wikipedia; Erinnerungen an den Transferrubel, Berliner Zeitung, 23.01.1999; Beinahe eine totale Ausraubung, Die Zeit, 08/1982; Der rote Dollar, Der Spiegel, 33/7, www.mdr.de „Heute im Osten“