Europa otoczona przez przeciwników

Europejskie dostawy gazu

Mniej niż połowa popytu na gaz w Unii Europejskiej jest obecnie realizowana dzięki własnemu wydobyciu. Większość gazu importuje się z Norwegii (36%), Rosji (41%) i Algierii (10%). Skroplony gaz ziemny, czyli LNG, stanowił w ostatnich latach około 10% importu, przypływając najczęściej z Kataru, Algierii i Nigerii.

Instalacje gazowe w Algierii na ten moment wydają się być bezpieczne, mimo obecności grup ISIS w tym kraju. Ostatni największy atak na algierskie obiekty gazowe miał miejsce w 2013 roku. Wówczas to ujęto jako zakładników 132 obcokrajowców. Nadchodząca interwencja militarna w Libii zmusi dżihadystów do odwrotu właśnie w kierunku Algierii oraz Nigru. Instalacje gazowe znów znajdą się w niebezpieczeństwie, podobnie jak kopalnia uranu w nigeryjskim Arlicie, należąca do koncernu Areva. Z kopalni tej pochodzi znaczna część zasobów francuskich elektrowni jądrowych, które wytwarzają 75% elektryczności kraju¹⁾Nuclear Power in France Source World Nuclear 2016-05-13.

Konsumpcja gazu we Włoszech jest realizowana w 9% dzięki dostawom libijskim, podczas gdy w 2011 roku było to 89%. To jednak wciąż niewielka część całkowitej konsumpcji UE. Libia to w pierwszej kolejności ropa naftowa: libijskie rezerwy są największe w Afryce i jedne spośród dziesięciu największych na świecie. Obecnie libijskie władze nie są w stanie zapewnić stałych dostaw gazu do Włoch, mimo że pochodzi on z relatywnie bezpiecznych zachodnich regionów kraju, niedaleko od granicy z Tunezją. Libia jako wylęgarnia grup dżihadystycznych stała się zagrożeniem dla Algierii, której dostawy gazu do Europy stanowią 10% europejskiej konsumpcji.

Przy brzegach Lewantu, czyli w pobliżu wybrzeży Izraela, Libanu, Syrii, Turcji i Cypru, w 2010 roku amerykańskie Noble Energy odkryło złoża gazu²⁾Gas Field Confirmed Off Coast of Israel Source The New York Times 2010-12-31, co wywołało niemałe geopolityczne napięcie. Liban i Izrael, będąc formalnie w stanie wojny, kontestują wzajemnie swoje granice morskie. Libańskie władze w przeszłości oskarżyły Izrael o próby przywłaszczenia sobie libańskich zasobów i zagroziły wojną³⁾US proposes deal over disputed Lebanon-Israel gas field Source The New Arab 2015-07-08. Odkrycie gazu w pobliżu Cypru skutkowało konfliktem pomiędzy Turcją i Izraelem. W 2012 roku Turcja poderwała swe odrzutowce, by odpędzić izraelski samolot, który naruszył przestrzeń powietrzną opanowanej przez Turków północnej części Cypru⁴⁾Turkish jets stop ‘Israeli violation’ of air-space Source BBC 2015-05-12. Izrael, Cypr i Grecja rozważają możliwość poprowadzenia gazociągu ze złóż Lewantu przez Cypr do Grecji, jednak w dzisiejszym niestabilnym środowisku politycznym koalicje nie trwają długo. Turcja, uzależniona od dostaw z wrogiej Rosji, poszukuje alternatyw. Jednakże incydent u wybrzeży Strefy Gazy⁵⁾Gaza flotilla raid Source Wikipedia, który zaburzył relacje turecko-izraelskie, nie pozwoli na włączenie Turcji do wcześniej wspomnianego planu, który miałby zapewnić gaz Europie⁶⁾Israel, Greece and Cyprus to explore gas pipeline to Europe Source Reuters 2016-01-28.

Stary Kontynent, by stać się mniej zależnym od rosyjskiego gazu, bada możliwość dostaw z Azji Centralnej. W maju 2015 roku w Aszchabacie, stolicy Turkmenistanu, doszło do czterostronnego spotkania ministrów energii Azerbejdżanu, Turcji i kraju gospodarza, a także przedstawicieli Komisji Europejskiej⁷⁾Turkmenistan negotiates to export gas to Europe, Source Trend News Agency Source 2016-01-23. By wykluczyć Rosję z gry, gaz z Turkmenistanu musiałby popłynąć przez Morze Kaspijskie, Azerbejdżan, Gruzję i Turcję. Tak zwany Gazociąg Transanatolijski, łączący Europę z Kaukazem, Morzem Kaspijskim i Azją Centralną, czyni jednak UE zależną od Turcji. Relacje między Ankarą i Brukselą od kilku miesięcy nie są budowane na wzajemnym szacunku i przyjaźni, ale raczej na twardej grze i jednostronnym dyktacie. To Ankara, a nie Bruksela, ustala warunki. Społeczeństwo europejskie nie popiera umowy, którą z Turcją zawarli kanclerz Niemiec Angela Merkel i premier Holandii Mark Rutte⁸⁾Êtes-vous favorable à ce que les Turcs bénéficient de l’exemption de visas en échange d’un accord entre l’UE et la Turquie sur les migrants? Source Le Figaro 2015-03-17. Turcja, narzucając swoją wolę innymi środkami niż układna dyplomacja, prezentuje wręcz wrogi stosunek do Europy. Codzienne naruszanie przestrzeni powietrznej Grecji przez tureckie samoloty jest kolejnym przejawem animozji pomiędzy Turcją a krajem członkowskim UE.

Najważniejszym dostawcą gazu do Europy pozostaje Rosja. Niemcy i Rosjanie pracują nad drugą nitką Gazociągu Północnego (Nord Stream), który biegnie przez wody międzynarodowe Bałtyku prosto do niemieckich wybrzeży, co ma zmniejszyć uzależnienie od niestabilnej sytuacji politycznej na Ukrainie. Gazociąg Południowy (South Stream) miał zapewnić gaz Europie Południowej z pominięciem Ukrainy (szedłby z Rosji do Bułgarii przez wody międzynarodowe Morza Czarnego). Zgodnie z prawem europejskim gazociąg miał być dostępny także dla innych dostawców; zasada ta nie obowiązuje jednak w przypadku Nord Streamu. Ze względu na wrogie relacje z Moskwą Bruksela uniemożliwiła rozwój projektu, tak więc Putin odwołał budowę południowego gazociągu. W rezultacie Rosja zaczęła szukać porozumienia z Turcją co do tak zwanego Gazociągu Tureckiego (Turkish Stream), lecz również i z tego planu musiano zrezygnować w następstwie zestrzelenia rosyjskiego samolotu. Matteo Renzi skrytykował Brukselę i Berlin za uniemożliwianie dostaw odpowiedniej ilości gazu Europie Południowej, przy jednoczesnym dublowaniu przepustowości Gazociągu Północnego⁹⁾Germany-favoured Nord Stream-2 risks strangling Ukraine, the US says Source EurActive 2015-11-02. Po rezygnacji z South Streamu Rosja zaczęła szukać alternatywnych klientów w Chinach, podpisując kilka dużych umów z tym krajem.

Europejczycy zwiększają liczbę instalacji służących importowi skroplonego gazu z USA i Australii. Przewidywany wzrost importu LNG skompensuje jednak tylko stratę wynikającą ze spadku rodzimej produkcji gazu w Europie.

Stary Kontynent jest silnie uzależniony od gazu pochodzącego z regionów sąsiedzkich. Od kiedy w Afryce Północnej rozprzestrzeniły się oddziały ISIS, a relacje z Turcją i Rosją uległy pogorszeniu, Europa została okrążona przez wrogów.