Inflacja i bezrobocie jako efekt eksplozji demograficznej – nadchodzi nowa Arabska Wiosna

Co rusz docierają do nas informacje o wybuchających protestach społecznych na Bliskim Wschodzie i w krajach Afryki Północnej. Styczeń: w Tunezji wybuchły protesty przeciwko podwyżce cen podstawowych produktów.¹⁾‘You Can’t Survive Anymore’: Tunisia Protests Rising Prices and Taxes, The New York Times, 2018-01-09.Luty: w Jordanii rozpoczęły się zamieszki wywołane wzrostem cen żywności. ²⁾Riots break out in Jordan over bread price hikes, The New Arab 2018-02-05.Lipiec: w Iraku przyczyną masowych protestów było bezrobocie.³⁾Iraq Says Oil Safe as Government Cuts Social Media Amid Protests, Bloomberg, 2018-07-15.Na tej liście nie ma jeszcze Egiptu, ale to tylko kwestia czasu, kiedy rozżalone społeczeństwo ponownie pojawi się na Placu Tahrir.

Mówi się, że wydarzenia te są spowodowane niezadowoleniem z podwyżki cen podstawowych produktów, zwłaszcza żywności, a także wysokiej stopy bezrobocia. Jednak źródło wspomnianych niepokojów leży głębiej.

Kraje takie jak Maroko, Algieria, Tunezja, Libia, Egipt, Jordania, czy Irak mają wysoki współczynnik dzietności, który wynosi od 2,2 w Iraku do 4,4 w Tunezji. W ciągu ostatnich 20 lat liczba ludności wzrosła tam średnio o 25%., w wyniku czego rządy nie są w stanie zapewnić dostateczny poziom życia.

Od początku roku protesty spowodowane wzrostem cen i bezrobociem wybuchały w Tunezji, Jordanii i Iraku. Podobna sytuacja związana z inflacją, brakiem miejsc pracy oraz gwałtownym przyrostem naturalnym występuje w Egipcie, Algierii, Libii i Maroku. Spodziewamy się, że w najbliższych miesiącach masowe zamieszki społeczne wybuchną również i w tych krajach.

Zespół Gefiry przeanalizował inflację, poziom dzietności oraz stopę bezrobocia i doszedł do następujących wniosków.

(i) Wysoka dzietność zwiększa popyt na podstawowe produkty, za czym nie nadąża podaż, co powoduje wzrost cen.
(ii) Utrzymujący się wyż demograficzny sprawia, że osoby poniżej 25 roku życia stanowią średnio połowę społeczeństwa. Nawet jeżeli stopa bezrobocia pozostaje na podobnym poziomie jak w latach wcześniejszych, to absolutna liczba osób w wieku produkcyjnym wzrasta (np. w Iraku stopa bezrobocia wynosiła w 2010 15,2% a w 2017 14.8%, co przekładało się kolejno na 2,5 mln i 3,2 mln bezrobotnych).
(iii) Niski poziom PKB per capita przy szybko powiększającej się populacji powoduje spadek stopy życiowej. Gospodarka nie nadąża z tworzeniem nowych miejsc pracy oraz kształceniem wykwalifikowanej kadry.

Spodziewamy się, że w najbliższych miesiącach społeczne niezadowolenie będzie eskalować i przeobrazi się w masowe zamieszki obejmując państwa Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Skutkiem tych wydarzeń będzie (i) obalenie rządów, co pociągnie za sobą (ii) zwiększeni emigracji do Europy, a także (iii) zwiększenie cen ropy (Irak jest trzecim światowym eksporterem ropy). Przypuszczamy, że skala zamieszek będzie większa niż podczas Arabskiej Wiosny.