Kryzys migracyjny podzielił członków Unii Europejskiej na dwa obozy – przeciwników i zwolenników przyjmowania emigrantów. Wraz z dalszym napływem przybyszów z Afryki i Bliskiego Wschodu dysonans pomiędzy Niemcami i Grupą Wyszehradzką będzie narastał. Jednak na tym politycznym rozłamie nie skorzysta nikt, oprócz Władimira Putina.
Kwestia imigrantów i uchodźców sprawiła, że politycy poddając się emocjom utracili zmysły i zdolność racjonalnego postrzegania problemu. Niestety błędne decyzje, które podjęli, nie mogą zostać już naprawione. Ich efekty zaszkodzą europejskiej jedności na wiele lat.
Węgry, Czechy, Polska i Słowacja, znane jako nieformalna Grupa Wyszehradzka (V4), uporczywie odrzucają forsowany przez Niemcy i Francję kwotowy system podziału uchodźców1. Fakt ten może w przyszłości zaważyć na wewnątrzunijnych relacjach. Pierwsze oznaki zbliżającego się podziału widać już dzisiaj.
Sygnały nadchodzących zmian
Jednym ze znaków wyraźnego podziału i ochłodzenia relacji między państwami są komentarze zachodnich mediów – zwłaszcza niemieckich. Prowadzą one słowną kampanię przeciwko swoim wschodnim sąsiadom. Węgry zostały skrytykowane i porównane do nazistów2 za starania w poszanowaniu Rozporządzenia Dublińskiego3, czyli europejskiego prawa dotyczącego ubiegających się o azyl. A jak nauczył nas ostatni kryzys finansowy w USA oraz problem zadłużenia Grecji, lekceważenie wcześniej ustalonych zasad zawsze prowadzi do politycznej tragedii.
Kolejnym przykładem jest agresywna reakcja Niemiec i Austrii na węgierskiego premiera Wiktora Orbana za zamykanie granic. Aczkolwiek teraz kopiują oni jego poczynania, przywracając kontrolę na granicach i wysyłając armię do ich ochrony4.
Na łamach gazety „Die Welt”, jednego z głównych tytułów prasowych w Niemczech, autor tekstu, który z wykształcenia jest historykiem, oskarżył wschodnią Europę o brak „poczucia wstydu, nietolerancję, zaściankowość i ksenofobię”. Szkaluje on Polaków, nazywając ich antysemitami („Polacy właściwie zabili więcej Żydów niż Niemcy podczas wojny”5), teraz grozi mu śledztwo w sprawie znieważenia narodu polskiego. Niemcy niestety nie są sami w swojej niesprawiedliwej opinii. Także Francja uznała politykę Europy wschodniej wobec uchodźców za „skandaliczną”6.
Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Martin Schulz zagroził Europie Wschodniej użyciem „siły”, by wprowadzić „europejskiego ducha wspólnoty”7. Niemiecki minister spraw wewnętrznych zaproponował nakładanie sankcji na wszystkie kraje UE, które odrzucą unijne kwoty uchodźców8. Kierował to przede wszystkim przeciwko wschodnim sąsiadom. Nawet amerykański The New York Times przyłączył się do linczu na Grupę Wyszehradzką, zarzucając byłym państwom komunistycznym „mieszankę silnych skrajnie prawicowych ruchów, nacjonalizmu, rasizmu i uprzedzeń religijnych”9. Zdaniem wschodnioeuropejskich krajów to kolejny dowód na nieodpowiedzialną i krótkowzroczną politykę zachodniej Europy.
Sprawa emigracji a kwestia syryjska
Kroki, które podejmuje Zachód, mają na celu zrazić do siebie Europę Wschodnią i vice versa. Jednym z symptomów tego zjawiska jest spadająca w Polsce popularność Angeli Merkel10 . Działa to na korzyść Rosji, która już podczas kryzysu na Ukrainie starała się zyskać poparcie Węgier, Czech i Słowacji.
Podczas gdy opinia publiczna na Zachodzie wciąż uważa USA za główny cel dżihadystów, Rosja i centralna Azja oraz zachodnie Chiny są dużo bardziej narażone na ich atak. Syria przyciąga wielu muzułmańskich bojowników z Czeczenii, Kaukazu, Europy i centralnej Azji, natomiast drogą ucieczki jest Turcja.
Porażka Wolnej Armii Syryjskiej FSA (oraz ISIS, Al Nusra itd.) w Syrii i Iraku nie oznacza jednak jej unicestwienia, lecz wyparcie zaprawionych w walce bojowników do Turcji. Prezydent Putin wie, że zwycięstwo Assada i porażka FSA wywoła nową falę uchodźców, którą Turcja bez zwłoki skieruje ku Europie.
W lipcu syryjski konflikt zyskał nowy wymiar po tym, jak Turcja rozpoczęła zwalczać głównego sojusznika Europy i USA – Kurdów – na korzyść FSA. Szkoleni i zbrojeni przez Niemców i Stany Zjednoczone Peszmergowie są teraz w trakcie wojny z turecką armią. W tym samym czasie uchodźcy osiedleni w Turcji zaczęli napływać do Europy. Obecnie docierający do granic UE ludzie przebywali na tym terenie przez około dwa lata, często zmagając się z kryzysem żywnościowym11 i zostawieni sami sobie bez odpowiedniego wsparcia ze strony Europy. Mimo iż politycy utrzymują różne stanowiska w tej kwestii, to stosunki pomiędzy UE i Ankarą nigdy nie były gorsze niż teraz.
Turkey is the pivot for people moving in and out Syria
Przyjmowanie uchodźców a warunki ekonomiczne
Niezależnie od tego, czy system kwotowy zostanie przyjęty czy nie, Grupa Wyszehradzka dołączy do Grecji, tworząc grupę państw o negatywnym nastawieniu społecznym do Niemiec.
Dużym problemem dla UE jest niezaprzeczalny fakt, że uchodźcy (głównie Syryjczycy), nie chcą przyjeżdżać ani mieszkać w państwach V4. Ich celem ze względów społecznych i ekonomicznych są Niemcy i Szwecja. Ulokowanie tych ludzi w krajach takich jak Polska nie ma sensu, ponieważ i tak wyjadą – legalnie lub nielegalnie, na Zachód.
Jak podaje polska gazeta „Rzeczpospolita”, ponad 35% syryjskich uchodźców opuściło Polskę zaraz po otrzymaniu statutu uchodźcy. Pozostali zapewne postąpią podobnie, czyniąc cały plan Junckera bezwartościowym. Nawet jeśli kraje V4 zdecydują się na unijne kwoty, to nie będą mogły zmusić uchodźców do pozostania w Polsce czy Słowacji . Zalecenie Komisji Europejskiej12 i niemieckich polityków13, by pozbawić uchodźców prawa wyboru, nie jest w zgodzie z prawami człowieka.
Ciężko stwierdzić, w jakim stopniu państwa V4 są zdolne do przeprowadzenia procesu integracji przybyszów dotkniętych traumą wojny, skoro nigdy nie miały doświadczenia z problemami imigracji. Największą różnicą pomiędzy zachodnią a wschodnią UE jest gotowość do budowy wielokulturowej społeczności. Dla rządów Europy Wschodniej zaproponowanie tego byłoby wyborczym samobójstwem, z powodu homogenicznego społeczeństwa, które jest wrażliwe na ograniczenia suwerenności14. Zezwolenie KE lub komu innemu na decydowanie o tym, kto i w jakiej liczbie może przybyć do kraju, pozostaje w tych państwach poza dyskusją.
Podczas gdy Niemcy są dumni z gorącego powitania uchodźców, kraje takie jak Polska i Słowacja zastanawiają się, ilu z nich chce po prostu otrzymać pieniądze z zasiłków socjalnych. Polskie media, różnicując migrantów na uchodźców politycznych i ekonomicznych, prezentują przykłady fałszowania dowodów osobistych15, przybywania ex-dżihadystów czy też finansowania przemytników przez saudyjskie islamskie źródła. Słowacki premier szacuje, że 90% spośród ludności napływającej z Bliskiego Wschodu i Afryki nie jest uchodźcami znajdującymi się w potrzebie16. Dlatego społeczne poparcie dla imigrantów spada i dzieli polskie społeczeństwo17.
Skutki fali emigracyjnej
Nawet jeśli dojdzie do porozumienia w UE i kraje zastosują się do unijnych kwot, państwa V4, które nie są celem podróży uchodźców, nie będą w stanie zatrzymać ich ucieczki do Niemiec, Francji czy Szwecji. Z kolei kraje, które są głównym miejscem docelowym, nie będą w stanie przyjąć wszystkich z powodów społecznych. Dlatego obwinią V4 za niedotrzymanie obietnicy solidarności europejskiej.
Podział Europy będzie coraz większy – kraje Grupy Wyszehradzkiej pozostaną homogeniczne, podczas gdy Zachodnia Europa będzie się stawać społeczeństwem multikulturalnym. Utrzymanie systemu kwotowego będzie jeszcze trudniejsze wraz z kolejnymi falami migrantów.
Eurosceptyzm będzie rósł w krajach V4, lecz siły narodowe budzą się także we Francji, Szwecji, Danii i nawet w Niemczech. Kluczowe są także konsekwencje ekonomiczne – wiele osób w Niemczech i w Holandii widzi w nowych przybyszach potrzebną siłę roboczą w przemyśle technologicznym i ICT, jednak może się okazać, że jest to jedynie myślenie „życzeniowie”, gdyż imigranci pochodzą ze słabiej rozwiniętych krajów.
Drugi scenariusz – system kwotowy nie zostaje nigdy przyjęty. Politycznie to może być cios dla V4, ponieważ Kraje Zachodnie potępią brak solidarności i obwinią kraje Europy Wschodniej za kryzys. Obecnie wydaje się, że kwestia migracyjna jest bardzo ważna dla obu stron, jednak „ideologiczne” różnice są za głębokie, by mogło dojść do porozumienia. Niemcy w tym scenariuszu nie zaakceptują baz NATO w Polsce, a co za tym idzie – Europa Środkowo-Wschodnia będzie bardziej narażona na ewentualne naciski lub inwazję ze strony Rosji. Gotowość do wsparcia finansowego dla V4 w ramach polityki strukturalnej spadnie, a przecież poparcie dla UE w krajach V4 jest silnie powiązanie z funduszami unijnymi.
Kryzys migracyjny kreuje zatem geopolityczny „czarny scenariusz” w Europie: UE silnie podzielona ideologicznie i politycznie na „stare”-multikulturalne i „nowe”-homogeniczne państwa. Rozwiązaniem dla Polski w tej sytuacji będzie zwrócenie się w stronę USA ze względu na narastające zagrożenie ze strony Rosji. Tymczasem Czesi, Słowacy (jedyni członkowie strefy euro) i Węgrzy poszukają nowej pozycji w europejskim systemie geopolitycznym. Takie komplikacje mogą podgrzać atmosferę. Porażka FSA (i ISIS) oraz zwycięstwo Assada doleje oliwy do ognia w pogrążonej w kryzysie migracyjnym Europie, co byłoby dodatkową korzyścią dla Putina, płynącą z jego polityki w Syrii.
Źródła internetowe:
1. EU fails to reach deald on migrant quotas Source: The Telegraph 14-09-2015
Core of ex-Communist eastern states block efforts by Germany and France to secure agreement on sharing out responsibility for sheltering refugees.
2. Austrian chancellor compares Hungary’s treatment of migrants to the Jews under the Nazis Source: The Telegraph 12-09-2015
The neighbouring countries exchange bitter recriminations as Hungary struggle to contain the inflow.
3. Die Kritik an Ungarn ist unredlich Source: Der Tagesspiegel 05-09-2015
Auf der Suche nach europäischer Solidarität im Umgang mit Flüchtlingen misst Deutschland mit zweierlei Maß. Ungarn respektiert die EU-Regeln. Ein Kommentar.
4. Austria says army will help impose tougher border checks
Source: Reuters 14-09-2015
Austria said on Monday it would dispatch the armed forces to help impose additional controls on its eastern border, belatedly following Germany’s example as thousands of migrants streamed across its frontier from Hungary on foot.
5. Die Osteuropäer haben kein Schamgefühl Source: Die Welt 13-09-2015
Voller Freude wurden Polen und Ungarn EU-Mitglieder, wegen der “gemeinsamen Werte”. Und nun lehnt man Flüchtlinge ab. Das herzlose Verhalten und die kaltschnäuzige Rhetorik sind beispiellos.
6. France criticises eastern Europe, Hungary over refugee policy Source: Reuters 30-08-2015
Aug 30 French Foreign Minister Laurent Fabius accused eastern European states, notably Hungary, on Sunday of a “scandalous” policy towards refugees going against the values of the European Union.
7. Martin Schulz und das »Europa des Gemeinschaftsgeistes« Source: Youtube 09-09-2015
8. Berlin calls for sanctions on EU states that reject refugee quotas Source: Deutsche Welle 15-09-2015
Germany wants to cut European Union funding to countries that refuse to share the burden of hosting refugees under a quota system. A crisis meeting of EU ministers failed to reach an agreement on managing the influx.
9. Eastern Bloc’s Resistance to Refugees Highlights Europe’s Cultural and Political Divisions Source: The New York Times
WARSAW — Even though the former Communist countries of Central and Eastern Europe have been asked to accept just a tiny fraction of the refugees that Germany and other nations are taking, their fierce resistance now stands as the main impediment to a unified European response to the crisis.
10. Poles love Merkel Source: Radio Poland 25-07-2015
The Polish stereotype of “the odious German” has long passed out of date, writes German newspaper “Suedwest Presse.”
11. 1.7m Syrian refugees face food crisis as UN funds dry up Source: The Guardian 01-12-2014
World Food Programme forced to suspend food voucher scheme to refugees in Jordan, Lebanon, Turkey, Iraq and Egypt.
12. Refugee Crisis: European Commission takes decisive action – Questions and answers Source: Europa.eu 09-09-2015
What is the European Agenda on Migration? Tackling migration is one of the ten political priorities of this Commission.
13. Refugee crisis: Emergency EU migrant talks as border controls return to Europe
Source: The Telegraph 14-09-2015
Germany and Austria temporarily reintroduce border controls as tens of thousands of migrants pour in ahead of talks on Monday.
14. Sisyphus und die Solidarität Source: Sueddeutsche Zeitung 16-09-2015
Ja, es ist erschreckend, wie manche Politiker in Osteuropa über Flüchtlinge reden und sich gegen deren Aufnahme sperren. Aber man wird dieses Problem nicht durch die Ausgrenzung und Bestrafung dieser Länder lösen.
15. Journalist orders fake Syrian passport for Dutch PM Mark Rutte Source: NL Times 16-09-2015
Journalist Harald Doornbos managed to get his hands on a genuine Syrian passport displaying a photo of Prime Minister Mark Rutte. All it took was one phone call and a 40 hour wait. “All you need is the telephone number of one of the many passport forgers and converted 750 euros.”
16. Even if quotas passed by majority, Slovakia not to give consent: Slovak PM Source: China.org.en 17-09-2015
If the mandatory quotas on resettlement of migrants are passed next week in Brussels by a qualified majority despite the disapproval of Slovakia, the Slovak Government still won’t give its consent to them, claimed Slovak Prime Minister Robert Fico in the Parliament on Wednesday.
17. Video: EU refugee quotas expose Polish divide Source France 24 13-09-2015
As Europe’s interior ministers gather on Monday to discuss the continent’s migrant crisis, Poland’s stance on the issue of compulsory refugee quotas could prove decisive.
Źródło: shutterstock.com
