Geopolityka i finanse są napędzane przez sektor energetyczny i na odwrót. By wygrać wojnę, trzeba zniszczyć zasoby energetyczne wroga i zabezpieczyć własne. W 2013 roku zauważyliśmy, że na rynku ropy wykształciła się bańka. Teraz wkraczamy w fazę, w której ceny ropy są tak niskie, że doprowadzą do wyniszczenia dużej części przemysłu naftowego. Bez interwencji ze strony władz państwowych destrukcja branży wydobywczej będzie ogromna. Możliwości produkcyjne mogą wyczerpać się na poziomie niższym od poziomu przyszłego popytu. Skoro zdolności wydobywcze znajdą się poniżej popytu, spodziewamy się, że wzrost cen napędzi kolejną bańkę. Zdecydowanie nie jesteśmy w erze taniej energii. Ceny ropy podskoczą, ale inwestowanie w ropę, kontrakty naftowe i kompanie powiązane z ropą, może okazać się bardzo ryzykowną grą. Trzymanie kontraktów naftowych wiąże się z kosztem, a że ich rolowanie nie odbywa się za darmo, to wiele koncernów nie przetrwa spowolnienia.
Globalne koncerny naftowe, poza BP, wydają się być zgodnie z naszymi szacunkami przygotowane na dalsze spadki cen ropy.
Rynek ropy będzie w najbliższych miesiącach jednym z głównych czynników finansowego zamieszania. Koncerny naftowe znajdują się pod presją spadających cen, poszukują więc niższych kosztów w każdym aspekcie działalności.
By ograniczyć wydatki, globalne firmy redukują inwestycje. Royal Dutsch Shell obniży nakłady inwestycyjne w 2015 roku do 30 miliardów dolarów, co oznacza spadek o 20% w stosunku do roku poprzedniego1, podczas gdy Exxon zredukuje je o 12%2. Niższe inwestycje nie tylko obniżają wydatki, ale także przyszłą produkcję. Shell, Chevron i Total ograniczają swoje koszty poprzez likwidację tysięcy miejsc pracy na Morzu Północnym i sprzedaż tamtejszego majątku. Relatywnie droga produkcja na Morzu Północnym i kanadyjskie piaski roponośne już odczuły boleśnie obecny zastój. Aktualny kryzys doprowadzi mniej konkurencyjnych producentów do bankructwa, pozwalając silniejszym koncernom przejąć bardziej lukratywne aktywa po promocyjnych cenach.
Szacunki Goldman Sachs, że cena ropy może spaść do 20 dolarów3, nie są zbyt realistyczne. Podejrzewamy, że bank ten zamyka swoją krótką pozycję i poszukuje sprzedawców lub też chce napędzić spadek cen aktywów powiązanych z ropą, przepędzając ludzi z rynku. Pomimo inwestycji w energię odnawialną nie znaleźliśmy się na końcu ery ropy naftowej. Chiński boom samochodowy dopiero się zacznie. Obecnie w Chinach przypada jeden samochód na 10 osób, podczas gdy dla przykładu w Niemczech – jeden na dwie. Koncerny, które przetrwają, urosną w siłę i będą czerpać ogólne korzyści z przyszłej wyższej ceny ropy, tańszych aktywów i większego udziału w rynku.
Koncern naftowy |
Przychody 2014
|
Stopa dywidendy |
Roczna zmiana
|
Roczna zmiana
|
| Shell | $ 421 równe PKB Austrii |
6.5% | -20% | -26.00% |
| Exxon Mobil | $ 394 równe PKB ZEA |
4.1% | -12% | -24% |
| Total | $236 równe PKB Grecji |
6.0% | -10% | -30% |
| Chevron | $ 200 równe PKB Rumunii |
5.7% | -13% | -38% |
| BP | $ 65 równe PKB Dominikany |
7.8% | -20% | -29% |
Tabela 1. Niższa cena ropy, niższa cena akcji, wyższa stopa dywidendy
Nasz zespół zbadał konsekwencje obecnej niskiej ceny ropy dla największych globalnych producentów, bazując na danych zaczerpniętych z poprzednich rocznych sprawozdań finansowych. Założyliśmy, że koszty produkcji baryłki ropy nie zmienią się oraz że cena ropy spadnie.
Przyjrzeliśmy się dwóm największym amerykańskim globalnym koncernom, Exxon Mobil i Chevronowi, brytyjskiemu BP, holenderskiemu Royal Dutch Shell i francuskiemu Totalowi. Te firmy łączy to, że ich przychody pochodzą z wydobycia (10-20%) i przetwórstwa. Procesy wydobywcze obejmują eksplorację i produkcję, wywiercanie otworów i pompowanie ropy. Dochody z przetwórstwa pochodzą z działań, które mają miejsce po fazie produkcji, czyli sprzedaż, procesy rafineryjne i dystrybucja produktów ubocznych. Koncerny te są globalnymi graczami, wytwarzającymi ogromną część światowego PKB (ich połączone całkowite przychody są większe niż PKB Meksyku). Pomimo sankcji, firmy te są dobrze reprezentowane w Rosji.
Nasze wyniki pokazują jasno, że jedynym koncernem znajdującym się pod bardzo dużą presją jest BP, które boleśnie odczuło w zeszłym roku konsekwencje tańszego rubla ze względu na 20%-owy udział w Rosniefcie, częściowo państwowym rosyjskim gigancie naftowym. BP wciąż ponosi też konsekwencje wycieku ropy w Zatoce Meksykańskiej4.
Stworzyliśmy trzy scenariusze: bardzo optymistyczny 30%-owy, optymistyczny 40%-owy i realistyczny 50%-owy spadek przychodów z wydobycia (ropy naftowej i pozostałych cieczy) oraz ich wpływ na zysk przed opodatkowaniem. Exxon i Chevron są przygotowane na każdy taki scenariusz, podobnie jak w 2009 roku, gdy cena ropy gwałtownie spadła po raz pierwszy w tym milenium. Shell jest także w dobrej kondycji, mniej narażony na aktualnie niską cenę ropy. Total mógłby podołać mniejszym o 30% przychodom, ale wpadłby w kłopoty już w optymistycznym scenariuszu. Sytuacja wygląda inaczej w przypadku najbardziej zadłużonego BP, które nie jest przygotowane na żaden rozwój wypadków i może wpaść w poważne problemy, jeśli cena ropy szybko nie podskoczy. Nie będziemy zaskoczeni, jeśli BP jako niezależny koncern nie przetrwa obecnego spadku.
Koncern naftowy |
Zysk przed opodatkowaniem
|
Zysk przed opodatkowaniem
|
Zysk przed opodatkowaniem
|
Zysk przed opodatkowaniem
|
| Exxon Mobil |
52 |
31 |
25 |
18 |
| Shell |
28 |
16 |
12 |
8 |
| Chevron |
31 |
15 |
9 |
3 |
| Total |
12 |
3 |
-1 |
-4 |
| BP |
6 |
-4 |
-7 |
-11 |
Tabela 2. Zysk przed opodatkowaniem 2014 roku oraz prognozy zysku przed opodatkowaniem na rok 2015 przy 30%-owym, 40%-owym i 50%-owym spadku przychodów z wydobycia, przy założeniu stałych kosztów i pozostałych przychodów na poziomie z 2014 roku.
Kiepskie wyniki BP w 2014 roku wynikały częściowo ze straty setek milionów z zysku i przychodów z tytułu dywidend od Rosnieftu5. Ale problemy trwają – BP odnotowało stratę wynoszącą ponad cztery biliony za pierwsze półrocze 2015 roku. Oficjalnie jest to tłumaczone wysoce niekorzystnym oddziaływaniem nie-operacyjnych pozycji powiązanych z porozumieniami zawartymi po wypadku na platformie Deepwater Horizon z 2010 roku. Jednakże jednocześnie przychody z wydobycia spadły o 33%, a zysk z wydobycia przed opodatkowaniem spadł w pierwszym półroczu 2015 (rok do roku) o ponad osiem miliardów. W dodatku jedna z kluczowych pozycji w wydatkach – koszty produkcji i wytwarzania – niemal się podwoiła.
W naszym porównaniu globalnych producentów BP ma trzecie w kolejności najwyższe koszty (350 miliardów dolarów), po Exxonie i Shellu, lecz produkcja Exxonu jest niemal dwukrotnie większa.
Niskie realne koszty wspomagają obecnie koncerny naftowe w Rosji, które wciąż mogą generować zyski dzięki załamaniu rubla. Producenci ropy w Rosji generują dochody w dolarach, a koszty produkcji opłacają w bardzo tanim rublu.
Deprecjacja rosyjskiej waluty razem z automatycznym dostosowaniem stawek podatkowych6 ograniczają negatywny efekt niskich przychodów z wydobycia. Niemniej jednak, dwaj główni kontrolowani przez państwo rosyjscy producenci ropy naftowej – Rosnieft i Łukoil – odnotowali znacznie gorsze zyski za pierwsze półrocze 2015 w porównaniu do roku poprzedniego. Ewentualna zmiana polityki Putina i banku centralnego mogłaby być szkodliwa dla przemysłu naftowego w Rosji.
Główne koncerny naftowe są politycznie zbyt wpływowe, by zostać poszkodowanym przez rosyjskie sankcje. W 2010 roku widzieliśmy jak Shell zwiększał swój handel ropą z Iranem, podczas gdy inne firmy wstrzymywały wymianę z obliczu sankcji nałożonych przez ONZ, UE i USA7. Ostatecznie nawet Shell musiał zamknąć swoją działalność w Iranie, ponieważ nie był w stanie opłacić swojego irańskiego odpowiednika.
Sankcje nałożone przez Rosję bardzo dotknęły europejskich rolników, ale nie powstrzymały Exxonu od rozszerzenia praw do odwiertów w Rosji w ramach umowy joint-venture z Rosnieftem8. Niezależnie od sankcji, Shell uczestniczy wspólnie z innymi europejskimi koncernami w projekcie Nord Stream II9, który jest obiektem wielu obaw w krajach takich jak Polska i Słowacja. Wszystko odbywa się rzekomo w zgodzie z prawem, które wydaje się być bardziej dogodne dla dużych graczy, niż dla pozostałych uczestników rynku.
Sądzimy że wielkie koncerny naftowe, poza BP i Totalem, są w dobrej pozycji ekonomicznej i politycznej, by przetrwać sztorm.
1. Shell ponownie obcina nakłady inwestycyjne by zmierzyć się z zastojem na rynku ropy Źródło: Reuters 30 lipca 2015
Royal Dutch Shell zakomunikował, że zmniejszy inwestycje kapitałowe w 2015 roku do 30 miliardów dolarów, czyli o 20% w porównaniu do roku poprzedniego, ze względu na spodziewany spadek cen ropy, mający „trwać przez kilka lat”.
2. Exxon Mobil ogranicza wydatki kapitałowe o 12% w 2015 roku Źródło: Wall Street Journal 4 marca 2015
Exxon dołącza do amerykańskich producentów ropy, którzy ogłosili plany obcięcia wydatków kapitałowych w 2015 roku o więcej niż 50 miliardów dolarów w porównaniu z poprzednim rokiem rozliczeniowym, zgodnie z przeglądem wyników koncernu dokonanym przez Wall Street Journal. Mało kto dokonał większych cięć niż Exxon Mobil, który ponosi jedne z największych kosztów w całym przemyśle.
3. Goldman Sachs mówi że ropa może spaść poniżej 20 dolarów za baryłkę Źródło: The Guardian 11 września 2015
„Nadpodaż na rynku ropy jest nawet większa, niż ktokolwiek mógł się spodziewać. Przewidujemy teraz, że ta nadwyżka utrzyma się w 2016 roku… szansa, że cena ropy może spaść do poziomu wedle naszych szacunków blisko 20 dolarów za baryłkę, staje się większa.”, stwierdził amerykański bank inwestycyjny w komunikacie badawczym.
4. BP grozi strata za drugi kwartał z powodu niższej ceny ropy i umowy dotyczącej Deepwater Horizon Źródło: Wall Street Journal 28 lipca 2015
BP PLC wpadło w stratę wynoszącą 6,3 miliarda dolarów za drugi kwartał z powodu niskich cen ropy i ogromnych kosztów uregulowania wycieku w Zatoce Meksykańskiej. Koncern w tym samym czasie próbuje wytyczyć nowy kurs naprzód.
5. Spłaty kredytu Rosniefta wywołują obawy o udział BP w rosyjskiej grupie naftowej Źródło: The Telegraph 21 grudnia 2014
BP corocznie otrzymuje wypłatę dywidendy od grupy Rosnieft, ale są obawy, że wraz ze spadającą ceną ropy, która spowodowała spadek wartości rubla, sytuacja ta może stanąć pod znakiem zapytania.
6. Zyski Rosnieftu przekraczają szacunki, bo rubel koryguje cenę ropy Źródło: Bloomberg 31 sierpnia 2015
OAO Rosnieft, największy rosyjski producent ropy, stwierdził że zyski za drugi kwartał spadną w mniejszym stopniu, aniżeli spodziewali się analitycy, bowiem słabszy rubel pomógł ograniczyć skutki załamania cen ropy.
7. Shell zwiększa handel ropą z Iranem – mimo sankcji Źródło: The Guardian 10 września 2015
Shell, angielsko-holenderski gigant naftowy, zapłacił tego lata irańskiemu państwowemu koncernowi co najmniej 1,5 mld dolarów (0,94 mld funtów) za ropę naftową, zwiększając stosunki biznesowe z Teheranem, mimo że społeczność międzynarodowa nałożyła kilka z najsurowszych sankcji mających na celu skurczenie gospodarki islamskiej republiki i odcięcie jej od deski ratunkowej w postaci przemysłu naftowego.
8. Exxon Mobil wzmacnia rosyjskie aktywa powiązane z ropą o 450% w 2014 roku, mimo sankcji Źródło: RT 5 marca 2015
Exxon Mobil Corp. kontynuował zakup praw do eksploatacji rosyjskich złóż ropy mimo sankcji, zwiększając powierzchnię z 11,4 do 63,7 miliona akrów w 2014 roku. To obszar większy niż Wielka Brytania.
Źródło: shutterstock.com
