Doniesienia o wzmocnieniu rosyjskiej aktywności w Syrii pokrywają się z pogłoskami o ograniczeniu wsparcia dla separatystów z Donieckiej i Ługańskiej Republiki Ludowej. Władimir Putin najprawdopodobniej nie będzie ryzykował gry na dwóch frontach i przeniesie swoją uwagi na Bliski Wschód. Czyni tak nie tylko z powodu zagrożeń płynących bezpośrednio ze strony Państwa Islamskiego i ewentualnego upadku reżimu Baszara al-Assada, ale także z tego względu, że droga do zwycięstwa na Ukrainie wiedzie właśnie przez Damaszek i Latakię.
Od pierwszego września rozejm we wschodniej Ukrainie jest generalnie przestrzegany przez obie strony konfliktu. Jednakże sporadyczne incydenty naruszenia ugody były wytykane sobie nawzajem zarówno przez rebeliantów1 jak i ukraińską armię2. Także Grupa kontaktowa nie potrafiła doprowadzić do porozumienia w sprawie pełnego wycofania ciężkiej broni3. Utarczki dotyczące wyborów w Ługańskiej Republice Ludowej i Donieckiej Republice Ludowej4 również wskazują na to, że polityczne zamieszanie nie zostanie powstrzymane.
Niespójne oświadczenia liderów separatystów dotyczące wyborów lokalnych budzą jednak wątpliwości. Lawirują oni pomiędzy datami, nie wiedząc, czy termin październikowo-listopadowy byłby lepszy od 21. lutego5. To może być objaw osuwającego się gruntu pod nogami, ponieważ wydaje się, że Rosja na ten moment odcina się od konfliktu. Polityczna presja na Ukrainę z jej strony nie zmaleje – wręcz przeciwnie!
Podczas gdy Europa była całkowicie skupiona na kryzysie migracyjnym i na Syrii, szybka eskalacja konfliktu w Donbasie mogłaby być przeoczona przez zachodnie rządy. Putin nie zdecydował się jednak na to rozwiązanie, co było całkiem rozsądnym wyborem. To, czego mu teraz potrzeba, to zluzowanie sankcji i uznanie międzynarodowej pozycji Rosji. Bez tych czynników konflikt ukraiński nie może zostać wygrany przez byłe cesarstwo.
W tej chwili Syria daje Putinowi zdecydowanie wyższą „stopę zwrotu”, przy mniejszym ryzyku. Co mógłby zyskać? Jeśli wspierany przez rosyjskie oddziały i siły powietrzne Assad pokona rebeliantów, lub nawet ISIS, to byłoby to wielkie geopolityczne zwycięstwo Putina. Zlikwidowałby on także w ten sposób wojowników kalifatu pochodzących z jego własnego kraju, lub chociaż zepchnąłby ich w górskie kryjówki. Jeśli Assad nie wygra, lecz po prostu przetrwa (jego największym wrogiem są rebelianci na zachodzie kraju), to również oznaczałoby sukces dla Rosji i jej sojusznika – Iranu – ponieważ byłby to cios w USA i Europę. Nawet jeśli Assad przegra, wówczas Syria stanie się „drugą Libią”, powodując niewyobrażalną falę migrantów skierowaną do Europy.
Migranci oraz uchodźcy to stały zysk dla Putina w każdym z tych scenariuszy, gdyż eskalacja obecnie ustabilizowanego konfliktu musi prowadzić do masowego ruchu ludzi z Syrii i obozów uchodźców ulokowanych dookoła jej granic. Jak do tej pory, jedynie część uchodźców dotarła do Europy – niewiele ponad 442 tysiące6 z 3,9 miliona7. Kolejne tysiące wciąż czekają, także już podzielona Europa będzie i tak słabsza. I będzie potrzebowała Rosji, by wynegocjować „bliskowschodni pokój”, z powodu jej bezpośredniego zaangażowania w wojnę. To byłby największy sukces dla Rosji, a może być osiągnięty zaledwie przez wzmocnienie militarnej pozycji Assada, jeśli tylko kraje z Zatoki Perskiej nie dozbroją ponownie rebeliantów.
Rosja może więc odzyskać w Syrii międzynarodowe uznanie, co w zasadzie już się dzieje, słysząc głosy z Niemiec i USA, w tym z nowojorskiego szczytu ONZ. Doprowadzenie wszystkich stron do „negocjacyjnego stołu” powinno być głównym celem Putina, jako że od zawsze poszukiwał on możliwości zwołania „nowej Jałty”. Wtedy w długim terminie wraz z silną pozycją negocjacyjną, Rosja może „sprzedać” pokój na Bliskim Wschodzie za Ukrainę, albo przynajmniej za uznanie Krymu lub „poza-natowskiego” statusu całej Ukrainy.
Kijów stoi teraz przed trudnym wyborem. Jest wiele sygnałów, mówiących że separatyści zostali opuszczeni przez Rosję. Już są dowody na obecność rosyjskich oddziałów walczących w Syrii8. Jest więc możliwość, że są to najemnicy z Donbasu, tak jak w przypadku 190 wojowników z batalionu „Don”9. Na miejscu pozostają natomiast jednostki sterujące i snajperzy, by jedynie prowadzić wojnę pozycyjną. Koordynator „informacyjnego oporu” Dmitrij Timczuk twierdzi, że kierownictwo separatystów nie wierzy, by Moskwa planowała dalszą eskalację. Republiki Ludowe są wręcz w panice po wycofaniu niektórych jednostek bojowych i niektórych oficerów do Rosji lub Syrii10. Również konwoje humanitarne (we wrześniu zostały wysłane dwa11), mogą służyć zarówno wzmocnieniu wojowników jak i wywiezieniu z Donbasu części wyposażenia.
Interesujące jest nie tylko to co Rosja czyni w Ukrainie, ale także to, co robi wokół niej. Po pierwsze istnieją pogłoski, jakoby oddziały graniczne FSB wzmocniły monitoring na granicy pomiędzy Federacją Rosyjską a Ukrainą. Ponadto planowana jest druga ważna baza militarna dla 5000 żołnierzy i ciężkiego sprzętu w pobliżu granicy z Ukrainą12. Także na Białorusi ma powstać baza sił powietrznych, zgodnie z porozumieniem osiągniętym przez Putina i białoruskiego prezydenta Aleksandra Łukaszenko w tym miesiącu.
Mówiąc metaforycznie, jastrzębie powiedziałyby, że Putin przygotowuje się do wojny z NATO, natomiast gołębie – że przekreślił Ukrainę i szykuje się na jej przyszłe członkostwo w NATO lub sojusz. Ruch jest więc po stronie Kijowa. Mogą oni zaatakować i spróbować odbić Donbas siłą (co byłoby bardzo problematyczne) lub skupić się na osiągnięciu porozumienia z osłabionymi separatystami i kontynuować kluczowe reformy polityczne i gospodarcze.
Źródła internetowe:
1. No night shelling reported from DPR front-line areas as truce holds Source: Tass 23-09-2015
Single incidents of ceasefire violation have been fixed in the past few days, but on the whole the situation in the troubled self-proclaimed republic in Ukraine’s east is calm.
2. During the day the militants violated the truce 9 Times Source: Ukarainecrisis.net 23-09-2015
During the last days the illegal armed groups 9 times violated the truce.
3. Contact Group fails to agree on weapons withdrawal in Donbass – OSCE envoy Source: Tass 22-09-2015
Martin Sajdik said the discussion of the withdrawal schedule had taken seven hours.
4. Donbas elections no violation of Minsk-2 provisions — Russia FM Source: Tass 23-09-2015
According to Lavrov, Kiev’s position “first elections – then amnesty” is a major distortion of the essence of the Minsk agreements.
5. Ukraine rebels say local elections still set for October, November Source: Reuters 22-09-2015
Pro-Russian rebels in Ukraine said on Tuesday they were going ahead with local elections in October and November in defiance of Kiev, and only hours after they appeared to say they were prepared to postpone the vote to avoid “stalemate” in peace efforts.
6. Time running out to resolve refugee emergency in Europe Source: UNHCR 21-09-2015
Following yesterday’s mayhem on the Serbian border with Croatia, which has closed some entry points, the UN refugee agency today issued a stark warning that time was running out for Europe to resolve the current refugee crisis.
7. Refugees endure worsening conditions as Syria’s conflict enters 5th year Source: UNHCR 12-03-2015
As the Syrian conflict enters its fifth year, millions of refugees in neighbouring countries and those displaced within the country are caught in alarmingly deteriorating conditions, facing an even bleaker future without more international support, UNHCR warned today.
8. Who are these Russian fighters posting pics of themselves in Syria? Source: BBC 09-09-2015
They’re brandishing guns, smiling and posing in front of posters showing Presidents Assad and Putin. But who exactly are the Russian soldiers and fighters posting pictures of themselves inside Syria?
9. IS: 190 militants from the Lugansk region in Russia toggles Syria Source: Ukrainiancrisis.net 21-09-2015
190 individuals with the battalion “Don” will go from the Lugansk region in Russia and from there – in Syria, where the conflict erupted.
10. Some officers went from Donbass Russia, the militants panic – IS Source: Ukrainiancrisi.net 22-09-2015
Guide insurgents in the Donbas suggests that Russia abandons plans for further escalation of the conflict in eastern Ukraine.
11. Russian Emergencies Ministry’s convoy delivers humanitarian aid to Donbas Source: Tass 24-09-2015
More than 100 trucks delivered more than 1,200 tons of humanitarian aid, mostly food and medicine.
12. Russia plans second big military base near Ukrainian border Source: Reuters 23-09-2015
Russia is planning a second major military base near the border with Ukraine, where NATO accuses Russian troops of helping pro-Moscow separatists fight Kiev’s forces.
Źródło: shutterstock.com
