Czy Artur Mas dokona niemożliwego i oderwie Katalonię?

Dnia 27 września koalicja Junts pel Si (Razem dla tak) kierowana przez Artura Masa wygrała lokalne wybory w Katalonii. Reprezentowany przez nią program polityczny obiecywał pracę na rzecz katalońskiej niezależności od Hiszpanii. 9 listopada kataloński parlament przyjął separatystyczną uchwałę: prawodawcy zostali obarczeni zadaniem

(i) przygotowania katalońskiej konstytucji,

(ii) zaprojektowania katalońskiego systemu ubezpieczeń społecznych oraz

(iii) utworzenia katalońskiej skarbowości¹.

W rozumieniu tejże uchwały hiszpański Trybunał Konstytucyjny został pozbawiony jurysdykcji na terenie Katalonii. W następstwie tych wydarzeń hiszpański rząd z premierem Mariano Rajoy odwołał się do tegoż Trybunału Konstytucyjnego, by zawiesił katalońską uchwałę oraz wystosował ostrzeżenie pod adresem 29 czołowych polityków Katalonii.

Dnia 11 listopada Trybunał Konstytucyjny zawyrokował tak, jak tego oczekiwano: uchwała z 9 listopada została zawieszona a 29 czołowych polityków katalońskich otrzymało stosowne ostrzeżenie.

11 listopada Trybunał Konstytucyjny wydał spodziewaną decyzję: uchwała z 9 listopada została zawieszona a czołowi politycy katalońscy otrzymali stosowne ostrzeżenie. Trybunał ma jeszcze 5 miesięcy na to, by wydać orzeczenie w tej sprawie. Zanim to nastąpi, 20 grudnia odbędą się wybory w całym kraju, których wyniki mogą poważnie wpłynąć na sytuację polityczną w Katalonii; tym bardziej, że ten separatystyczny region może być zmuszony do przeprowadzenia własnych wyborów, jeśli do 10 stycznia pełniącemu obowiązki premiera Arturowi Masowi nie uda się sformować rządu.

Poparcie dla secesji

Mimo że Junts pel Si, koalicja, która opowiada się za niepodległością, zwyciężyła w wyborach z 27 września, nie uzyskała jednak większości głosów (48%). Dwa tygodnie po wyborach przeprowadzone 10 października badanie opinii publicznej ujawniło, że liczba zwolenników separatyzmu w prowincji maleje (41%). Nie odzwierciedla to jednak podziału głosów, które padły 9 listopada, w dniu przyjęcia uchwały separatystycznej: jej zwolennicy zdobyli 53% większość². Postawa wobec zagadnienia niepodległości wydaje się być zmienna, biorąc pod uwagę wahanie 12 punktów procentowych w ciągu mniej więcej sześciu tygodni, i zakładając, że dane z lokali wyborczych, wyniki sondaży oraz liczba głosów oddanych w parlamencie można ze sobą porównywać. Na brak stałości może się składać wiele czynników, a pełniący obowiązki premiera Artur Mas może być jednym z nich.

Tarcia w Barcelonie

Artur Mas ma trudności z utworzeniem rządu. CUP (Ludowa Kandydatura Jedności), jego separatystyczny koalicjant, nie ułatwia mu zadania. Również popularność pełniącego obowiązki premiera polityka ucierpiała. Aż 71% mieszkańców Katalonii nie chciałoby, by piastował on urząd w następnej kadencji³. Jego zamysły, by wyprowadzić Katalonię na niepodległość, mogą spalić na panewce. Opozycja składa się z partii opowiadających się za utrzymaniem jedności z Madrytem, a są to Katalońscy Socjaliści, którzy optują za większą autonomią, ale nie za oderwaniem się, czy Catalunia Si que es Pot (Katalonia, tak, możemy), którzy najchętniej spowolniliby proces dochodzenia do niepodległości i przedłożyli go pod powszechne glosowanie. Jeśli do 10 stycznia Arturowi Masowi nie uda się sformować rządu, będą musiały się odbyć następne wybory, a wówczas cały układ sił politycznych może ulec znaczącym zmianom, zwłaszcza w połączeniu z wynikami ogólnonarodowych wyborów przewidzianych na 20 grudnia.

Tarcia na linii Madryt-Barcelona

Uchwała z 9 listopada podjęta przez kataloński parlament a zwłaszcza sformułowanie pozbawiające Trybunał Konstytucyjny jurysdykcji nad Katalonią przynagliły rząd w Madrycie do działania. Premier Mariano Rajoy zwrócił się do Trybunału, aby zajął się tą sprawą. Ulegając naleganiom władz Trybunał zawiesił w mocy uchwałę z 9 listopada oraz wystosował ostrzeżenie pod adresem 21 czołowych katalońskich polityków (w tym Artura Masa) przed dokonywaniem następnych posunięć⁴.

Reakcja przedsiębiorców

Od roku 2012, kiedy to ruch niepodległościowy zaczynał nabierać rozpędu, przedsiębiorcy zaczęli przenosić działalność gospodarczą z Katalonii, w wielu przypadkach do Madrytu. Tylko w tym roku prawie 700 spółek o łącznej wartości sprzedaży produktów i usług wynoszącej 1,5 miliarda euro opuściło region. Tego ubytku nie jest w sanie zrównoważyć przekraczająca 100 liczba działalności gospodarczej, które są otwierane w prowincji, gdyż łączna wartość sprzedaży ich produktów i usług sięga mniej więcej 0,615 miliarda5. Jeszcze przed wyborami z 27 września wiele katalońskich spółek ogłosiło, że jeśli zwycięży Junts pel Si, to one będą rozważały przeniesienie się z prowincji. Przedsiębiorcy obawiają się niepokojów, wynikających z tego zmian w prawie i wszystkich tych okoliczności, które mogą towarzyszyć możliwej secesji.

Wybory wyznaczone na 20 grudnia

Według najnowszego sondażu⁶ zwyciężyć ma Partia Ludowa (PP) kierowana przez Mariano Rajoya zgarniając 28% głosów; drugie miejsce miałoby przypaść Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej (PSOE – 23%), na trzecim miejscu znalazłaby się Partia Obywatelska (Ciudadanos 17%) oraz Podemos („Możemy” – 15%). Żadna z nich nie wypowiada się z przychylnością na rzecz regionalnych separatyzmów, choć mogą one popierać różne formy federalizmu i różne stopnie autonomii.