Nadchodzące lata będą kluczowe dla chińskiej gospodarki i realizacji „chińskiego snu” o zamożnym społeczeństwie. Marzenie to ma być spełnione dzięki XIII planowi pięcioletniemu. Ten zlepek strategicznych celów wywoła reakcję łańcuchową i wpłynie również na globalną gospodarkę.
Wielu uważa, że plan pięcioletni (PP) to relikt gospodarki nakazowo-rozdzielczej z czasów stalinowskich1. Ignorowanie tych „wytycznych” jest jednak błędem. Inwestorzy powinni być w pełni świadomi pięcioletnich cyklów chińskiej gospodarki, dyktowanych przez elity Komunistycznej Partii Chin (KPCh).
Dla KPCh, niepodzielnie rządzącej w kraju, wolny rynek nie jest postrzegany jako cel, ale jako środek do wzbogacenia obywateli Chin. Na stronie internetowej partii możemy przeczytać: „Komunistyczna Partia Chin kieruje się marksizm-leninizmem, myślą Mao Zedonga, teorią Deng Xiaopinga, Zasadą Trzech Reprezentacji i Koncepcją Naukowego Rozwoju”.
By więc pojąć wagę PP, najpierw trzeba zrozumieć, czym on tak naprawdę jest.
Czym jest plan pięcioletni?
PP jest ogólnonarodowym narzędziem planowania centralnego2. Innymi słowy, jest to projekt społecznego i ekonomicznego rozwoju3, składający się z listy celów, bądź wytycznych. Został przyjęty po raz pierwszy w 1953 roku na bazie modelu ekonomicznego Związku Radzieckiego. Opracowaniem projektu zajmuje się Narodowa Komisja Rozwoju i Reform (komórka kontrolująca chińską gospodarkę), a za jego wdrożenie odpowiadają władze centralne, regionalne, powiatowe i lokalne, przy współpracy z jednostkami nadzorującymi3. Cele centralnego PP są ustalane w wyniku konsultacji z zainteresowanymi stronami, ministrami i ekspertami z różnych instytucji.
Po zatwierdzeniu przez chiński organ ustawodawczy, Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych (OZPL), każdy region, gmina oraz każde ministerstwo musi opracować własny PP4. To prowadzi do efektu domina. Waga tego planu nie może być więc lekceważona. Jak uczą nas doświadczenia byłych krajów komunistycznych Europy Wschodniej, plany te były w przeszłości wyczekiwane, wnikliwie analizowane i wyjaśniane dla opinii publicznej, a ich rezultaty były fałszowane, by tylko spełnić oczekiwania partyjnej wierchuszki.
Skoro więc chiński PP jest tak ważny dla drugiej największej gospodarki świata, musi też być ważny dla reszty globu.
Wstępny projekt XIII PP (na lata 2016-2020) jest już w trakcie dyskusji od kwietnia 2013 roku, a zostanie zaprezentowany pod koniec października 2015 roku podczas V plenum 18. Kongresu KPCh5, najważniejszego organu partii. Następnie, plan będzie omawiany przez grupę krajowych ekspertów6, a finalny projekt zostanie zatwierdzony w marcu 2016 roku przez OZPL, czyli krajowy organ ustawodawczy.
Czego dotyczy PP?
XIII PP zapewni polityczne ramy dla realizacji celów i reform zaproponowanych przez administrację Xi Jinpinga. Nowy plan nie będzie radykalnie się różnił od poprzedniego, lecz będzie ściśle nawiązywał do niego2 oraz do politycznych priorytetów wyznaczonych podczas trzeciego plenum z 2012 roku5. Będzie więc narzędziem do realizacji długoterminowych ambicji i narodowych celów Chin, takich jak osiągnięcie wyższego poziomu rozwoju gospodarczego, czy podwojenie wartości PKB per capita z poziomu 2000 roku przed końcem roku 20202.
Czerpiąc z doniesień prasowych, możemy przypuszczać, że nowe wytyczne będą składały się na następujące trendy:
-
wejście w tak zwany „nowy normalny” okres reform gospodarczych7, oznaczający wolniejszy, ale bardziej zrównoważony wzrost gospodarzy, przy „średnio-wysokiej” stopie rocznego wzrostu8, napędzanej przez konsumpcję9,
-
nacisk na wzrost jakościowy a nie ilościowy2,
-
wzrost znaczenia „polityki ludnościowej” nad wzrostem PKB2,
-
ochrona środowiska10, jako część rozszerzonej polityko pro-społecznej.
Podobnie jak poprzedni plan, nowy PP będzie się składał prawdopodobnie z dwóch tuzinów celów – wiążących i niewiążących. Najważniejszym punktem, tak jak wcześniej, będzie cel dotyczący średniorocznego tempa wzrostu PKB5, chociaż niektórzy analitycy nie wykluczają zrezygnowania z tej wytycznej11. Większość ekspertów spodziewa się ustalenia celu dla rocznego tempa wzrostu PKB na poziomie od 6,5 do 7% (w XI planie dla lat 2006-2010 cel ten wynosił 7,5%, natomiast w XII planie dla lat 2011-2015 – 7%). Więcej przewidywań nasz zespół opublikuje w najbliższym czasie.
* Roczny wzrost finalnych wydatków konsumpcyjnych w 2014 roku – brak danych
Zgodnie z oficjalnymi statystykami, większość z celów obecnego PP zostanie zrealizowana3. Przeważająca część celów wiążących dotyczy działów związanych z zasobami, środowiskiem i poziomem życia, czyli takich wskaźników jak: spadek konsumpcji energii na jednostkę PKB, spadek emisji dwutlenku węgla na jednostkę PKB, czy ogólny wzrost wskaźnika objęcia podstawowym ubezpieczeniem zdrowotnym5.
Dlaczego PP jest istotny?
W krajach niedemokratycznych nie można lekceważyć aspektu symbolicznego. Trzynasty PP jest kluczowy nie tylko dlatego, by wzbogacić społeczeństwo, ale także ze względu na zbliżającą się setną rocznicę powstania KPCh, która przypada 1. lipca 2021 roku. Dla prezydenta Xi Jinpinga realizacja planu ma też wymiar osobisty – to pierwszy PP za jego kadencji.
Z powodu chińskiej polityki jednego dziecka i dramatycznej sytuacji demograficznej, XIII PP jest prawdopodobnie ostatnim, gdy Chiny są najludniejszym krajem świata12. Narastający problem starzejącego się społeczeństwa może spowodować przesunięcie priorytetów ze sfery gospodarczej na sferę demograficzną. Polityka ludnościowa może po raz pierwszy wziąć górę nad wzrostem PKB12.
W szczególnym stopniu dotknięci nowym planem będą zwykli obywatele. Skutkiem tego będzie wzrost konsumpcji i poprawa warunków środowiskowych. Słabiej rozwinięte regiony na zachodzie Chin zostaną wykorzystane jako źródło taniej siły roboczej. Produkcja zostanie więc przeniesiona na te obszary, gdzie będzie najbardziej opłacalna.
Sporo może zyskać ten sektor gospodarki, który charakteryzuje się niską emisją dwutlenku węgla. Stracić mogą natomiast wielkie i przestarzałe przedsiębiorstwa. Poważne konsekwencje powinna przynieść reforma przedsiębiorstw państwowych11 i sektora stalowego13. To wszystko może odbić się na globalnej gospodarce, a zwłaszcza na rynkach wschodzących, bowiem spadnie popyt na zagraniczne surowce. Zmiana z modelu gospodarki napędzanej inwestycjami na gospodarkę napędzaną konsumpcją wewnętrzną będzie miała też negatywny wpływ na eksport surowców. Jednocześnie w Chinach rozwinąć powinien się sektor przedsiębiorstw dostarczających konsumentom produkty finalne oraz sektor usług i technologii przyjaznych środowisku.
Źródła
1. China Said to Consider Policy Shift to Put Population Growth Before Economy Source: Bloomberg 20-08-2015
Facing a demographic time bomb that threatens China’s economic rise, President Xi Jinping is considering shifting his priority to population growth, according to a person familiar with the discussions.
2. NDRC Prepares for Next Five-Year Plan, Focuses on Quality over Quantity Source: The US-China Business Council 2015
China’s leading economic planning body recently announced it had begun the initial research phase for the 13th Five-Year Plan (FYP)—the key social and economic policy blueprint for the 2016-20 period.
3. Understanding China’s 13th Five-Year Plan Source: China Business Review 12-02-2015
China’s policymakers are starting to reveal details about the direction of the country’s next Five-Year Plan (FYP), the central government blueprint for China’s long-term social and economic policies.
4. Six reasons why the Five-Year Plan matters for your business Source: KPMG 2015
Understanding the implications of China’s Five-Year Plan is critical in cementing relationships with business partners and regulators.
5. Growth, Reform Central to Beijing’s Next 5-Year Plan Source: Barron’s 06-10-2015
The 5th plenum of China’s 18th Communist Party Congress is expected to take place in mid-October. The 13th five-year plan will be discussed then.
6. Step 6 – National Experts Committee discussed draft Source: Environmental Performance Index 2015
The National Experts Committee, selected by the State Council, included 37 experts in economics, science, industry and other fields. They convened with the NDRC to discuss the draft and submitted a report to the State Council and the NPC.
7. Taiwan should seek opportunities in China’s next five-year plan Source: Want China Times 30-04-2015
China’s 13th five-year development plan, which Beijing has been preparing since April 2014, is expected to become the basis of the country’s economic policy from 2016 to 2020 after it is rubber-stamped by the National People’s Congress next March.
8. Nation outlines goals for 13th Five-Year Plan Source: China Daily 21-07-2015
A bridge over the Yangtze River under construction in Wuhan, Hubei province. It will be the eighth Yangtze River bridge in the city and is evidence of ongoing infrastructure development.
9. China Focus: China’s five-year plan attracts global attention Source: Xinhuanet 11-09-2015
We may be half a year from its release but a government plan that will set the course for China’s economic and social development in the coming five years was a hot topic at the Summer Davos forum this week.
10. How the Next 5 Years Could Make or Break China’s ‘War on Pollution’ Source: The Diplomat 10-06-2015
China’s environment minister is hopeful that the next five year plan will include strong environmental targets.
11. Xi Hones China’s Next Economic Blueprint After Stock Turmoil Source: Bloomberg 23-07-2015
After assembling rescues of indebted local governments and a plunging stock market for much of the year, China’s leadership gets an opportunity to revive their narrative of economic reform at a gathering now set for October.
12. China’s economic growth plan: more babies please Source: MercatorNet 09-09-2015
In a couple of months China’s 13th five-year plan will be sent to Communist Party meetings for approval.
13. China to push steel sector consolidation under new plan Source: Ejinsight 18-09-2015
The 13th Five-Year Plan for China’s steel industry is scheduled for release by year-end.
Źródło: shutterstock.com
