Hiszpania nie upora się ze swoim długiem, jeśli Katalonia ogłosi niepodległość

Co się stanie z Hiszpanią, jeśli Katalonia oderwie się od niej? W świetle reguł dotyczących regulacji długu publicznego opisanych przez traktat z Maastricht, oznaczać to będzie kolejny kryzys w strefie euro. Jeszcze większe fiskalne zagrożenie wynika z faktu, że już drugi rok Hiszpania utrzymuje wzrost gospodarczy na poziomie 3% PKB. Po kilku przegranych referendach przeprowadzonych w poprzednich latach, wydaje się że tym razem rząd Katalonii dopnie nareszcie swego. Jakie skutki będzie miało takie wydarzenie w świetle traktatu z Maastricht?

Proporcja długu publicznego do PKB

Traktat z Maastricht ogranicza poziom długu publicznego do 60% PKB. W 2007 proporcja ta w Hiszpanii wynosiła 39%, ale po kryzysie finansowym wzrosła do obecnych 99.4%. Oderwanie się Katalonii otwiera dwie możliwości:

• Katalonia zgadza się przejąć część długu Hiszpanii w ramach procesu rozwodowego, ponieważ korzystała z wydatków rządowych;

or

• Katalonia nie zgadza się przejąć żadnego długu Hiszpanii.

W pierwszym przypadku nic by się nie stało, jeśli tylko Katalonia przejęłaby hiszpański dług proporcjonalnie do jej udziału w hiszpańskim PKB, czyli jakieś 20%. A ponieważ hiszpanki dług publiczny wynosi obecnie tyle, ile hiszpański PKB, więc łatwo policzyć, ile by to było.

 

Źródło: Statista.

W drugim przypadku mielibyśmy do czynienia z katastrofą. Bez Katalonii hiszpański PKB automatycznie skurczyłby się o 20%, a miałby do udźwignięcia cały dług publiczny.Z dnia na dzień proporcja długu do PKB wzrosłaby z 99.4% do 124%.

Proporcja deficytu do PKB

Traktat z Maastricht określa tę proporcję na 3%. Na skutek kryzysu finansowego Hiszpania mocno ją przekroczyła, osiągając 11% w 2011. Dla 2016 wielkość ta wynosiła 4.5%. powstaje ważne pytanie, jaki jest dochód Hiszpanii czerpany z Katalonii po odjęciu wydatków przeznaczanych na tę prowincję. Katalonia twierdzi, że jest to 11.1 miliardów €, Hiszpania, że 8.5 miliarda €.¹⁾Catalonia referendum: Does the region want to leave Spain?, BBC 2017-09-25.Jakby nie było, ponieważ deficyt jest różnicą między wydatkami a wpływami, rząd hiszpański miałby dziurę wielkości owych 8.5 czy 11.1 miliardów €. W zeszłym roku proporcja deficytu do PKB wynosiła 4.5%, co odpowiadałoby mniej więcej 50 miliardom €. Wraz z oderwaniem się Katalonii, zakładając dla uproszczenia dziurę wielkości 10 miliardów € (coś pomiędzy szacunkowymi wartościami podawanymi przez Barcelonę i Madryt, hiszpański deficyt wzrósłby do 60 miliardów €,²⁾Stosunek deficytu do PKB wynosi 4.5%. PKB, jak pokazano na wykresie, wynosi około 1113 miliardów. Jeśli deficyt/PKB =4.5, wówczas deficyt/1113=4.5%. Zatem odwracając równanie: deficyt=1113/100×4.5=50 (bieżący deficyt budżetowy w miliardach euroe, nie w procentach). 50+10 (brakujące wpływy z powodu oderwania się Katalonii) =60.zaś PKB skurczyłby się o 20%. Skutek? Stosunek deficytu do PKB wyniósłby 6.7%, jak w roku 2013.

Wniosek

Według najczarniejszego scenariusza hiszpański dług publiczny wyniósłby 124% PKB i nadal by rósł, z powodu 6.7% deficytu, na którego opanowanie trzeba by było kolejne 4-5 lat. Przewidywalna byłaby reakcja Unii Europejskiej na możliwe bankructwo Hiszpanii: jeszcze więcej programów oszczędnościowych. Przy czym istotne jest, że tak jak Hiszpania rozwijała się przez ostatnie dwa lata i zmniejszało się bezrobocie, środki zaradcze podjęte przez rząd hiszpański, elastyczność rynku pracy wynikająca z pojawienia się zatrudnienia w niepełnym wymiarze lub czasowego zatrudnienia, zaostrzyła nierówność dochodów ludności:³⁾IMF: Spain’s richest 20% earn seven times more than poorest 20%, El Pais 2017-01-31. OECD wskazuje, że zatrudnieni tymczasowo są mało wydajni i niewiele zarabiają; niepewność takiej formy zatrudnienia nie sprzyja zwiększaniu wydajności, a co za tym idzie podwyżkom płac. Biedni pozostają biednymi, podczas gdy bogaci stają się jeszcze bogatsi i przepaść między obiema grupami powiększa się.⁴⁾Why Is Spain’s Recovery Not Reaching Wage Earners?, The Corner 2017-03-15.

Zwiększanie PKB oraz statystyk zatrudnienia za pomocą niepełnego zatrudnienia przyczynia się tylko, jak wszędzie na Zachodzie, do jednego: upadku klasy średniej. Niepodległość Katalonii mogłaby się okazać ostatnim gwoździem do trumny: Hiszpania albo zbankrutuje, albo zostanie zmuszona do wdrożenia jeszcze bardziej wyśrubowanych programów oszczędnościowych, co może grozić wybuchem rewolucji, napędzanej niezadowoleniem ludzi wypartych na gospodarczy margines.