Za 300 lat zostanie tylko 300 Japończyków

Ludność trzeciej co do wielkości gospodarki świata starzeje się i kurczy, co grozi jej zniknięciem. Nie tylko Japonia boryka się z problemem niskiej płodności. Dotyczy on także Tajwanu, Chin i Korei oraz Stanów Zjednoczonych i Europy. Na Zachodzie elity zdecydowały się na etniczną wymianę ludności. Kraje takie jak Wielka Brytania, Francja i Szwecja odnotowują wzrost liczby mieszkańców tylko dzięki masowej migracji z Afryki i Azji Środkowej. Stany Zjednoczone zasilają przybysze z Meksyku i to do tego stopnia, że w niektórych hrabstwach język hiszpański jest obecnie językiem większości.

Po II wojnie światowej Japonia przeżywała powojenny boom demograficzny. W 1948 r. uchwalono ustawę, najprawdopodobniej służącą interesom Amerykanów, umożliwiającą łatwy dostęp do aborcji. W tym czasie wskaźnik dzietności (średnia liczba dzieci urodzonych przez kobietę w ciągu jej życia)¹⁾Total fertility rate, Wikipedia.org 2017-12-01. była mniej więcej stała – około 2,1 – czyli otrzymywała się na poziomie zapobiegającym zmniejszaniu się populacji. Jednak w 1973 r. wskaźnik ten zaczął gwałtownie spadać, a w 2005 r. osiągnął najniższą wartość 1,26; w tym samym roku liczba zgonów przewyższyła liczbę urodzeń. Obecnie wynosi około 1,46. Statystyka nie pozostawia złudzeń: co godzinę liczba ludności Japonii spada o około 51 osób.

Żaden inny naród nie starzeje się tak szybko i nigdzie nie ma tylu stulatków (1/5 światowej populacji ludzi w tym wieku). Dwadzieścia lat temu najliczniejsze były grupy wiekowe w przedziale 40-50 i 20-30 lat, obecnie około jedna trzecia Japończyków ma ponad 65 lat, przy czym liczba osób w wieku 60+ stale rośnie.

Co jest przyczyną tego zjawiska? Odpowiedź jest prosta: brak dzieci. Japończycy skupiali się raczej na produkcji towarów niż potomstwa.

Japończycy przyzwyczajeni są do wygodnego życia i zbyt często przedkładają karierę zawodową nad rodzinę. Małżeństwa zawierane są coraz rzadziej. 1 na 4 mężczyzn i 1 na 7 kobiet osiągnąwszy 50 lat nie weszła w związek małżeński (przy czym nie bierzemy pod uwagę rozwodników ani wdów czy wdowców).²⁾1 in 4 men, 1 in 7 women in Japan still unmarried at age 50: report, The Japan Times 2017-11-29. Brak równowagi między życiem publicznym a prywatnym. Japończycy pracują w godzinach nadliczbowych lub na nocnych zmianach, udzielają się towarzysko w środowisku pracy i podróżują służbowo. Młodzi często wykonują pracę tymczasową lub w w niepełnym wymiarze godzin bez zasiłków socjalnych i z niskim wynagrodzeniem, więc mówią, że nie mogą sobie pozwolić na dzieci. Pracodawcy nie wspierają matek. Często z matkami i kobietami w ciąży rozwiązuje się umowy o zatrudnienie. Z powodu niewystarczającej liczby żłobków i przedszkoli 70% kobiet, które mają pierwsze dziecko, pozostaje poza życiem zawodowym przez co najmniej 10 lat.³⁾Holding back half the nation, The Economist 2017-11-28. Koszty wychowywania dzieci są wysokie. Nawet starsi ludzie (a stanowią oni sporą część japońskiego społeczeństwa) nie są dobrze nastawieni do dzieci, które przeszkadzają im hałaśliwym zachowaniem. Zdarzają się przypadki, gdy z tego powodu usuwa się place zabaw, boiska lub inne udogodnienia dla dzieci.⁴⁾Growing restrictions make for frustrated park users, Japan Today 2017-11-27.

Społeczeństwa zachodnie przeżywają podobne problemy. Kobiety zachęca się do kariery zawodowej, co zwiększa siłę roboczą na rynku i ogólną produktywność. Z drugiej strony kurcząca się i starzejąca ludność musi ostatecznie przełożyć się na zmniejszanie się siły roboczej i konsumpcji, co pociągnie za sobą spowolnienie wzrostu gospodarczego i mniejszy PKB. Jeśli łączne wpływy podatkowe kraju spadają, nie ma zbyt wielu pieniędzy na utrzymanie infrastruktury.⁵⁾Japan’s depopulation time bomb, The Japan Times 2017-11-28. Narastać będzie popyt na opiekę zdrowotną, co doprowadzi do wzrostu jej kosztów. Załamie się rynek nieruchomości, który zazwyczaj umożliwia tworzenie kredytu. Pojawi się coraz więcej pustostanów. Liczba niezamieszkałych lokali wzrosła z 0,43 % w 1948 r. do prawie 15 % w 2017 r. Jako pierwsze pustoszeją obszary wiejskie. W ciągu 20 lat areał porzuconych gruntów może być tak duży jak powierzchnia Austrii.⁶⁾Abandoned land in Japan will be the size of Austria by 2040, Quartz 2017-11-30.

Wyludnianie się Japonii dotknie wiele państw – Stany Zjednoczone, Chiny, Azję Południowo-Wschodnią, Arabię Saudyjską, Australię i Europę – ponieważ kraj ten jest czwartym co do wielkości eksporterem i piątym największym importerem na świecie. Stany Zjednoczone stracą czwartego pod względem wielkości partnera handlowego. Wymienione państwa mogą mieć problemy z importem takich urządzeń jak komputery, urządzenia nadawcze i samochody.⁷⁾The Observatory of Economics Complexity, Atlas.media.mit.edu 2017-12-01. Większość ekonomistów nie zdaje sobie sprawy, jak bardzo ujemny wpływ na społeczeństwa mają gwałtownie przebiegające zmiany demograficzne.

Zmniejszająca się liczba ludności Japonii jest wynikiem wielu czynników, które pojawiły się w nieodległej przeszłości. Wątpliwe, czy publikacja “podręcznika dla kobiet”,⁸⁾The Mother and Child Health Handbook in Japan as a Health Promotion Tool: An Overview of Its History, Contents, Use, Benefits, and Global Influence, The National Center for Biotechnology Information 2017-11-30. który kształci je na temat płodności i ma służyć jako narzędzie promocyjne, wystarczy, by zachęcić je do posiadania dzieci. Nie łatwo odwraca się tendencję spadkową. Co jednak można zrobić? Japonia, podobnie jak świat białego człowieka, może otworzyć się na imigrantów. Gdyby jednak Japonii udało się nakłonić imigrantów do osiedlenia się w ich kraju, to japońska rasa, kultura i tradycje znikłyby, i z tego, co japońskie przetrwałaby tylko nazwa. Rząd japoński nie zdecyduje się na takie rozwiązanie.

Toteż kurczenie się liczby mieszkańców Japonii będzie postępowało. Początkowo wzrośnie standard życia, a to dzięki mniejszej gęstości zaludnienia i mniejszemu zużyciu zasobów naturalnych. Oznaczać to będzie także, że kraj spadnie z listy największych gospodarek. Liczba mieszkańców tylko wtedy może przestać maleć, jeśli płodność wzrośnie do 2,1. Można tego dokonać jedynie poprzez zmianę sposobu myślenia przeciętnego obywatela. Jeśli rząd nie zdoła wpłynąć na ukształtowanie innej postawy społeczeństwa wobec posiadania dzieci, to przed upływem 300 lat liczba ludności Japonii spadnie do 300.

Trudną sytuację Japonii podzielają wszystkie rozwinięte kraje Azji i Europy. Świat lubi przedstawiać Japonię jako przypadek sam w sobie, natomiast ekonomiści i politycy udają, że rzeczywistości demograficznej nie widzą. Europa próbuje rozwiązać ten problem importując ludzi z Trzeciego Świata. Jest to dziwny proces odwróconej kolonizacji. A przy tym, co za ironia! Francuskie elity nie były w stanie zapanować nad Algierczykami w Algierze, a teraz próbują zarządzać populacją Algierii w Paryżu. Nie ma podstaw, aby przypuszczać, że w tym przypadku im się to uda. W latach 2025-2030 do klubu krajów o kurczącej się populacji dołączą Chiny. Kraje rozwinięte muszą być przygotowane na scenariusz japoński i to w skali globalnej. Nie miejmy złudzeń: ani teoria Keynesa, ani nowoczesna teoria pieniądza, ani też austriacka szkoła myśli ekonomicznej nie mają rozwiązań dla obecnego stanu gospodarczego.