Syria od dawna była na celowniku neokonserwatystów. Po usunięciu Saddama Husseina z Iraku, Paul Wolfowitz, czołowy ideolog neokonserwatystów, zastępca sekretarza stanu w administracji George’a Busha oraz pomysłodawca inwazji na Irak, powiedział w 2003, że ”w Syrii muszą nastąpić zmiany”.1)Syria could be next, warns Washington, The Guardian.Trudności, z którymi borykały się siły okupacyjne w Iraku a także gwałtowna zmiana amerykańskiej opinii publicznej co do tego konfliktu sprawiły, że administracja Busha oraz kręgi neokonserwatywne poczuły się zmuszone do zawieszenia wdrażania swych planów.
Pierwotny plan i pierwsze kłopoty
W 2011, Obama zmontował potężną koalicję obejmującą Francję, Wielką Brytanię, Izrael, Turcję, Katar i Arabię Saudyjską w celu usunięcia Assada i doprowadzenia do zmiany władzy w Syrii, co było kontynuacją „liberalnego interwencjonizmu” z lat George’a Busha, jak to określił Robert Kagan, kolejny znany ideolog neokonserwatystów.
W sierpniu 2013, w następstwie rzekomego użycia broni chemicznej przez rząd Assada przeciw rebeliantom, Obama nareszcie dostał do ręki pretekst uzasadniający napaść na Syrię, otrzymując także amerykańskiego Senatu zgodę na użycie sił zbrojnych.2)S.J.Res.21 – Authorization for the Use of Military Force Against the Government of Syria to Respond to Use of Chemical Weapons, Congress.gov.Zastosowanie sarinu przez wojska Assada okazało się później nieprawdą,3)The Red Line and the Rat Line, London Review of Books.podobnie jak wcześniejsze rzekome posiadanie broni masowego rażenia przez Saddama Husseina, które rząd Busha wykorzystał jako uzasadnienie napaści na Irak.
Interwencja w Syrii nie nastąpiła; gdy Obama ubiegał się o zgodę Kongresu, którą w końcu uzyskał, jego główny sprzymierzeniec David Cameron, premier Wielkiej Brytanii, nie uzyskał jej od brytyjskiego parlamentu,4)British Prime Minister David Cameron loses parliamentary vote on Syrian military strike, Washington Post.więc Obama, mając po swojej stronie jedynie Francję, nie był w stanie stworzyć nowej koalicji. Powszechne oburzenie na Zachodzie przeciwko interwencji wymusiło strategiczny zwrot o 180 stopni. Członkowie nowej koalicji otrzymali zadania odpowiadające ich możliwościom: Francja, Wielka Brytania i Stany Zjednoczone miały zapewniać rebeliantom szkolenie i broń; Izrael i Turcja – logistykę; Katar i Arabia Saudyjska – pieniądze, transport broni oraz rekruta wywodzącego się z salafistycznych ugrupowań takich jak powiązana z Alkaidą Al Nusrah.
Wspólny cel: usunięcie Assada
Każdy z członków sformowanej przez Obamę koalicji miał odrębne powody, dla których chciał pozbyć się prezydenta Syrii.
-
Arabia Saudyjska, Katar i Turcja chętnie wymieniłyby go na przywódcę sunnickiego (Assad jest alawickim szyitą), co pozwoliłoby na budowę rurociągu z Kataru do Europy (przez Arabię Saudyjską i Katar, patrz mapa), z czego olbrzymią gospodarczą korzyść odniosłyby kraje znad Zatoki Perskiej, zamiast rurociągu na linii Iran-Europa, który omijałby te kraje i dawał korzyści ich szyickim, z punktu widzenia historycznych zaszłości, przeciwnikom.
-
Izrael najchętniej pogrążyłby ten region świata, w tym Syrię, w chaosie, by w ten sposób osłabić szyicki Iran i szyicki Hezbollah.
-
Przywódcy amerykańscy i ich poplecznicy z NATO, a więc Francja i Wielka Brytania, pragnęliby zmniejszyć zależność Europy od rosyjskich dostaw ropy, co wyjaśnia, dlaczego tak zależało im na budowie rurociągu z Kataru.
-
Francuskie i brytyjskie elity miały nadzieję na ściślejsze przywiązanie do siebie Kataru, a to z powodu olbrzymich inwestycji, jakie katarska rodzina królewska poczyniła w tych krajach,5)Qatar investments in France stands at $22bn, says French minister, Gulf Times; Qatar one of London’s biggest landlords as portfolio expands, The New Arab.lokując pieniądze nawet w drużynach piłkarskich Manchester City czy paryska Saint Germain.
-
Wreszcie Turcja pierwotnie liczyła na to, że usunięcie Assada utoruje drogę dla sprzymierzenia się sunnitów z Syrii, Egiptu i Libii z Turcją jako wiodącym islamskim państwem na czele, która rywalizuje o tę pozycję z Iranem i Arabią Saudyjską. Warto pamiętać, że 100 lat temu w wyniku bitwy pod Mekką, miasto to przeszło z rąk Ottomanów do Arabów. Recep Tayyip Erdoğan postrzega siebie bardziej jako spadkobiercę Sulejmana Wspaniałego aniżeli Kemala Atatürka.
Długoterminowe sprzeczne cele
Wprawdzie wszyscy na Zachodzie uznawali za zasadne usunięcie Assada, to jednak każdy z koalicjantów snuł inne plany co do Syrii, które nie dawały się pogodzić z zamierzeniami pozostałych członków sojuszu. Te różne interesy przedstawiały się następująco:
-
Izrael nie miał zamiaru zamienić silnego szyickiego na silnego sunnickiego wroga, zwłaszcza salafickiego, który zalicza się do skrajnych odłamów islamu. Celem długoterminowym było wywołanie chaosu, który miał zapobiec pojawieniu się potężnego przeciwnika, co z kolei mogło poróżnić Tel Aviv z Arabią Saudyjską.
-
Znajdująca się pod kontrolą Turcji Al Nusra, wdała się w konflikt zbrojny z trudnymi do kontrolowania bo inspirowanymi przez Arabię Saudyjską i działającymi pod sztandarami ISIS salafistami: najpierw, w 2004, zwrócili się oni przeciw swym zachodnim sojusznikom napadając na Irak, a wcześniej czy później zwrócą się przeciw Turcji.
-
Stany Zjednoczone znalazły się na skrzyżowaniu interesów Izraela, który dba o własną obronność, i Arabii Saudyjskiej, która chce coś ugrać na osłabieniu Syrii, co przypieczętowało koniec nielogicznej koalicji między neokonserwatystami, syjonistami a salafistami, która zaczęła wspierać Kurdów w Rojava (Syryjski Kurdystan), co było doraźną strategią wciągnięcia ISIS w konflikt, która wbrew woli jej mocodawców wtargnęła do Iraku. Popierając Kurdów koalicja zagroziła interesom Turcji.
W sytuacji gdy niedecyzyjny Obama rozrywany był przez przeciwstawne interesy, zaś Saudyjczycy nie byli w stanie zapanować nad mnóstwem salafistyczno-dżihadystycznych ugrupowań, które powstały w czasie wojny domowej, Rosjanie postanowili opowiedzieć się zbrojnie po stronie Assada. W międzyczasie, 4 lata po wypowiedzi Hillary Clintons, że “Dni Bashara są policzone”,6)Hillary Clinton: Bashar’s Days Are ‘Numbered’, The Atlantic.kadencja Obamy dobiegła końca, Hillary Clinton, wykonawczyni jego polityki zagranicznej, została pokonana przez Donalda Trumpa, który zapowiadał wycofanie się Ameryki z Bliskiego Wschodu. Następnie zmarł król Abdullah w Arabii Saudyjskiej, popularność François Hollande’a spadła tak nisko,7)Record low for Hollande with 4% approval rating, Media Watch 2016-10-25.że zmusiła go do ogłoszenia rezygnacji z ubiegania się o reelekcję, prezydent Turcji Erdoğan (częściowo) zamienił przymierze z USA na sojusz z Rosją, zaś Assad wyzwolił Aleppo.
Kto wie, może byłoby lepiej, gdyby neokonserwatyści zrewidowali byli swoje dalekosiężne plany, zanim przystąpili do operacji zmiany „reżimu”, a zdając sobie sprawę, że nie mają one szans na powodzenie, zarzucili je zawczasu? Tym bardziej, że ich nieudana realizacja pociągnęła za sobą śmierć wielu ludzi.
References
| 1. | ↑ | Syria could be next, warns Washington, The Guardian. |
| 2. | ↑ | S.J.Res.21 – Authorization for the Use of Military Force Against the Government of Syria to Respond to Use of Chemical Weapons, Congress.gov. |
| 3. | ↑ | The Red Line and the Rat Line, London Review of Books. |
| 4. | ↑ | British Prime Minister David Cameron loses parliamentary vote on Syrian military strike, Washington Post. |
| 5. | ↑ | Qatar investments in France stands at $22bn, says French minister, Gulf Times; Qatar one of London’s biggest landlords as portfolio expands, The New Arab. |
| 6. | ↑ | Hillary Clinton: Bashar’s Days Are ‘Numbered’, The Atlantic. |
| 7. | ↑ | Record low for Hollande with 4% approval rating, Media Watch 2016-10-25. |
Źródło: shutterstock.com
