Włoskie wybory pokazują, że populizm ma się jak najlepiej

2016: Brexit i Trump, “Nowa nadzieja”.
2017: Macron, “Imperium kontratakuje”.
2018: Di Maio i Salvini, “Powrót Jedi”.

Tytuły trylogii Gwiezdnych Wojen dobrze oddają wiatr przemian, który wieje w polityce. Zachodni przywódcy pozostawili własnych obywateli samym sobie, realizując marzenia o globalnym imperium, którego głównymi ofiarami stali się ich zwolennicy, ludzie o umiarkowanych poglądach, centryści i zachodnia klasa średnia.¹⁾The tale of the two middle classes, Yale Global Online 2014-07-31.To właśnie te grupy społeczne załamały się pod ciężarem globalizacji, która przyniosła ze sobą raje podatkowe, masową migrację, przenoszenie produkcji tam, gdzie się najbardziej opłaca i jakże liczne wojny. Tegoroczne wybory we Włoszech pokazują, że polityczne siły, które były zbywane pogardliwie przez coraz bardziej oderwaną od rzeczywistości globalistyczną elitę jako “populizm”, dały o sobie znać.

Tryumf populizmu: gniew włoskiej młodzieży
Ruch Pięciu Gwiazd i Liga Północna to włoskie pozasystemowe ugrupowania. Oczekiwano, że zdobędą w wyborach 27-28% i 13-15%, tymczasem obie partie przekroczyły przewidywania sondaży. Ruch Pięciu Gwiazd prawdopodobnie ma 31%, podczas gdy Liga Północna 18,5% głosów, pokonując koalicyjnego rywala i systemową partię Forza Italia Silvio Berlusconiego, włoskiego prekursora Donalda Trump’a, który zdobył skromne 13,6%.

Jak do tego doszło? Trzeba wrócić do roku 2011. Pod presją zawirowań na rynkach, Berlusconi został zmuszony do rezygnacji i poparcia centrystycznego, proeuropejskiego technokratycznego rządu, kierowanego przez byłego komisarza UE Mario Montiego, który narzucił surową politykę oszczędnościową, doprowadzając Włochy do głębokiej recesji. Bezrobocie ogólnie, a wśród młodzieży w szczególności, gwałtownie wzrosło, osiągając wartości szczytowe odpowiednio powyżej 13% i 43%. Za pośrednictwem swojego technokraty Unia Europejska zdecydowała się na ratowanie euro jako waluty i sektora finansowego, poświęcając na ołtarzu zjednoczonej Europy Włochów (a także Greków i Hiszpanów) z generacji Y, tych, którzy mieli wejść na rynek pracy od 2011 r., a którzy często na ten rynek nie trafiali. Włoskie pokolenie Y, po latach bezrobocia, straciło na wartości na rynku pracy. Jeśli w tym czasie bezrobocie oficjalnie spadło, to tylko dlatego, że ludzie ci przestali szukać pracy, poddali się.

Strefa euro opiera się na modelu Optymalnego Obszaru Walutowego, który w 1961 r. stworzył Robert Mundell.²⁾A theory of Optimum Currency Areas, American Economic Review 1961-09.Zgodnie z nim, jeśli w ramach unii walutowej na danym obszarze nasili się bezrobocie, wówczas niezatrudnieni będą wchłaniani przez ten obszar, który będzie się w tym czasie cieszył gospodarczym rozwojem. Krótko mówiąc, przyszłość włoskiej młodzieży to migracja do Niemiec. Jeśli do takiej migracji nie dochodzi, to dlatego, jak twierdzą ekonomiści, że ludzie ci są rozpieszczeni i leniwi.

Należy zauważyć, że rok w rok w ciągu ostatnich trzech lat przeciętnie 100.000 Włochów opuszczało ojczyznę, choć niektórzy twierdzą, że liczba ta może być dwa razy wyższa.³⁾Istat: gli italiani continuano ad emigrare. Giovani, laureati e diplomati, Agensir 2017-11-29.Wychodźstwo to jednak nie rozwiązuje problemu.

Jesteśmy świadkami niepowodzenia modelu gospodarczego, na którym zbudowana jest strefa euro. Modele ekonomiczne nie mogą narzucać ludziom określonych zachowań; powinny je raczej wyjaśniać. Jeśli nie sprostają temu zadaniu, wówczas przemianie politycznej będzie towarzyszyła przemiana intelektualna. Rewolucja w końcu dotrze do środowisk akademickich i pojawi się nowa klasa intelektualistów, która wypracuje inne idee i modele. Liberalni przywódcy popełniają wciąż ten sam niedorzeczny błąd a przecież z pokoleniem Y trzeba będzie żyć przez następne 4-5 dziesięcioleci, w którym to czasie będzie ono brało udział w wyborch, nie ufając już UE,⁴⁾How Italy turned Euroskeptic, Politico 2017-12-20.która ludzi tych zdradziła i nie ma już nic do zaoferowania. Młodzi Włosi mają spłacać długi, których nigdy nie zaciągali, z dochodów, których nie mają.

W zeszłym roku włoska studentka ekonomii miała okazję spotkać się z Romano Prodim, byłym komisarzem UE i premierem Włoch. Prodi ubolewał nad tym, że “nie poznaje swojej Europy”. Młoda Włoszka przytomnie przypomniała mu, że to właśnie on sprawił, że Włochy przystąpiły do traktatu z Maastricht (a także przyjęły euro i bezsensowne wymagania dotyczące stabilności zadłużenia) i że to on stworzył konstytucję europejską, która później została zarzucona i przekształcona na traktat lizboński. Studentka odważnie podsumowała: “Pan sprzedałeś naszą przyszłość w zamian za co? Za wolność bycia kelnerką za granicą? Za beznadziejne życie, dla którego nierzadko wyjściem okazuje się samobójstwo? (…) Niech pan nie uchyla się od odpowiedzialności i nas przeprosi”.⁵⁾Studentessa a Romano Prodi: “Lei has svenduto il nostro futuro, in cambio di cosa?” L’antidiplomatico 2017-02-26.A nie jest odosobniona opinia wśród włoskiej młodzieży.

Przegrani: upadek partii systemowych i lewicy
Dziesięć lat temu Silvio Berlusconi i jego centroprawica wraz z centrolewicą mogli wspólnie zebrać ponad 70% głosów. Obecnie zaledwie 30%. Pokazuje to rozmiar przegranej tychże ugrupowań, a to z kolei odzwierciedla upadek klasy średniej. Berlusconi znalazł się wprawdzie w zwycięskiej koalicji, ale nie ma wystarczająco dużej przewagi, by utworzyć rząd. Co gorsza, uplasował się daleko za Matteo Salvinim z Ligii Północnej.

W ciągu ostatnich kilku tygodni Berlusconi prezentował się jako obrońca status quo przeciwko populistycznemu zwrotowi. Ponieważ ciążą na nim kary za uchylanie się od płacenia podatków a w związku z czym nie może on osobiście ubiegać się o premierostwo, jego kandydatem na to stanowisko jest były unijny komisarz Antonio Tajani. Włochom nie podoba się ta kandydatura. Centroprawicowy rząd, w którym tekę ministra gospodarki obejmie wybitnie antyeuropejski profesor Alberto Bagnai, może zatem utworzyć Liga Północna.
Póki co, lewa strona politycznego spektrum powoli schodzi ze sceny. Tak jak oczekiwano, Partia Demokratyczna poniosła ogromną klęskę i dostała upokarzające 19,5% głosów. Populistyczna Liga Północna depcze jej po piętach.

Ich koalicyjny partner, +Europa, partia opowiadająca się za utworzeniem Stanów Zjednoczonych Europy, kierowana przez Emmę Bonino, marionetkę w rękach oligarcha George’a Sorosa,⁶⁾Emma Bonino, Open Society Foundations.również wypadła słabo, pomimo udzielanego jej wsparcia ze strony głównych mediów włoskich.
Skrajna lewica “Wolni i równi”, której głównym programem jest polityka tożsamościowa, ma się niewiele lepiej, osiągając skromne 3,4% w porównaniu z przewidywanymi 5-6%.

Lewica kontynuuje swoje samobójstwo, a powodem tego jest jej nieustające poparcie dla otwartych granic i wielokulturowości oraz inne tego typu pomysły, które przynoszą korzyści przede wszystkim elitom, gdyż dzięki nim pieniądze kierowane są bardziej do kieszeni kapitalistów aniżeli ludzi pracy. Przed 1991 r. Partia Demokratyczna nazywała się Włoską Partią Komunistyczną i była wspierana przez klasę robotniczą. Obecnie, w 2018 r. partia ta może liczyć na emerytów i rencistów oraz klasy wyższe. Tylko 11% klasy robotniczej nadal na nią głosuje.⁷⁾Sondaggi elettorali 2018, gli operai (e i giovani) votano M5S. Tra i pensionati primo il Pd, bene FI, Corriere della Sera 2018-01-27.Ponieważ imigracja przekłada się na niższe płace i pogorszenie bezpieczeństwa osobistego, najubożsi przenieśli swoje poparcie na tych, którzy nie gardzą nimi i nie mówią, że ich lęki to objaw rasistowskich czy zacofanych poglądów.

Co dalej?
Rysują się trzy niełatwe scenariusze: centroprawicowa koalicja zdoła zebrać te kilka dodatkowych mandatów, aby uzyskać większość w parlamencie i utworzyć rząd kierowany przez Ligę Północną, przysparzając tym samym zaniepokojenia unijnym przywódcom; bądź też koalicję stworzą Demokraci i Ruch Pięciu Gwizd, co dla tej ostatniej partii może się okazać ryzykownym posunięciem, skutkującym nieporozumieniami z niegdysiejszymi przeciwnikami politycznymi; bądź wreszcie powstanie koalicja “populistyczna” Ruch Pięciu Gwizd plus Liga Północna, co dla UE będzie scenariuszem koszmarnym.

Jeśli nie dojdzie do żadnego ze wskazanych wyżej układów, będziemy mieć nowe wybory.