1)Vilfredo Pareto, By Ioannis Arvanitakis (Own work) [CC BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], via Wikimedia Commons.Vilfredo Pareto (1848-1923) włoski inżynier, filozof, ekonomista, socjolog i politolog, zasłynął między innymi z teorii “elit”.
A właściwe z teorii “stopniowej wymiany elit”, która twierdzi, że mobilność społeczna ma fundamentalne znaczenie dla zachowania długotrwałego porządku społecznego: jeśli tylko elity są otwarte na przyjmowanie do swych kręgów zdolnych jednostek z klas niższych, dany ustrój poradzi sobie z dowolnymi wyzwaniami. Kiedy jednak elity odcinają się od społeczeństwa i nie wchłaniają wybitnych jednostek z niższych warstw społecznych, powstaje nierównowaga, która może skończyć się obaleniem klas rządzących przemocą przez ugrupowania zdolne do sprawowania władzy.
W oparciu o tę teorię zakładamy, że ustroje demokratyczne rozwinęły się do tego stopnia, iż do odsunięcia elit od władzy może dojść bez uciekania się do przemocy, ale przy pomocy kartki do głosowania. Brak mobilności społecznej, jak powiada Pareto, niesie ze sobą utratę kontaktu klasy rządzącej z masami oraz wyobcowanie głosujących.
Posługując się międzypokoleniowym wskaźnikiem mobilności społecznej z 2015 roku opublikowanym przez OECD,2)Income Inequality, Social Mobility, And Economic Growth, OECD 2015., przypatrzymy się wydarzeniom z roku 2016, starając się dostrzec, czy istnieje zależność między możliwością przetrwania zachodnich elit a mobilnością społeczną danego kraju.
W 2016 krajami, w których odbyła się udana demokratyczna rewolta przeciw elitom były:
– Holandia (holenderskie referendum na temat traktatu stowarzyszeniowego Ukrainy z UE);
– Wielka Brytania (jej dalsze członkostwo w UE);
– Stany Zjednoczone (wybory prezydenckie);
– Włochy (referendum dotyczące zmiany konstytucji).
Trzy z czterech wymienionych państw zajmują ostatnie miejsca jeśli chodzi o mobilność społeczną wśród rozwiniętych krajów. Holandia (nieujęta w tabeli) stoi wyżej pod względem społecznej mobilności, a wyniki przeprowadzonego tam referendum nie były dla elit wiążące, ponieważ kraj ten nie wytworzył jeszcze sił mogących przejąć władzę.
Jest prawdopodobne, że w nadciągających w tym roku wyborach zwycięży antyestablishemntowski Geert Wildeers, choć pewnie nie uzyska wystarczająco dużo głosów, by móc samodzielnie utworzyć rząd, co może opóźnić wymianę holenderskiej klasy rządzącej.
Tymczasem Austria, która ma większą mobilność społeczną niż Niemcy,3)Income Inequality, Social Mobility,And Economic Growth, Nero Conference Paris 22 June 2015.przeprowadzała wybory prezydenckie w 2016, z których elity wyszły zwycięsko.
Francja, znajdująca się w ostatniej czwórce, może także stać się areną zmian w klasie rządzącej i elitach po prezydenckich wyborach w 2017.
Niemcy, gdzie mobilność społeczna jest większa, będą w 2017 przeżywać zarówno społeczne niepokoje jak i wybory, tam jednak przetrwanie elit wydaje się być pewne bez względu na to, czy wygra Merkel czy Schultz, ponieważ opozycyjna AfD, choć ma spore zaplecze wyborcze, to jednak niewystarczające dla obalenia status quo.
Wydaje się, że przypadki Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Włoch potwierdzają zależność, która zachodzi między niską mobilnością społeczną a oddolną rewoltą przeciw elitom, tak jak przypadki Niemiec i Austrii wydają się potwierdzać to, że większą mobilność społeczna sprzyja przetrwaniu elit. Oczekujemy zatem na wyniki wyborów w Holandii i Francji, by się przekonać, czy i te kraje potwierdzą tę prawidłowość.
References
| 1. | ↑ | Vilfredo Pareto, By Ioannis Arvanitakis (Own work) [CC BY-SA 4.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0)], via Wikimedia Commons. |
| 2. | ↑ | Income Inequality, Social Mobility, And Economic Growth, OECD 2015. |
| 3. | ↑ | Income Inequality, Social Mobility,And Economic Growth, Nero Conference Paris 22 June 2015. |
Źródło: shutterstock.com
