Nowy punkt zapalny na Morzu Śródziemnym pogłębia konflikt pomiędzy Turcją, Cyprem oraz Grecją

Nasila się konflikt o gaz we wschodniej części Morza Śródziemnego. W lutym miał miejsce pierwszy przypadek interwencji tureckiej marynarki wojennej na obszarze Wyłącznej Strefy Ekonomicznej Cypru. W ciągu ostatniego miesiąca pojawiły się kolejne dwa punkty zapalne.

Spór dotyczy bloków gazowych, czyli obszarów, na które podzielono wody wokół Cypru. Turcja nie uznaje rządu w Nikozji ani umów przez niego zawartych dotyczących Wyłącznych Stref Ekonomicznych. Ankara uważa, że prawo do wydobywania gazu przysługuje także Turkom Cypryjskim a jeśli chodzi o bloki 4., 5., 6., i 7., przez które – zdaniem Ankary – przechodzi turecka granica morska – także Turcji (mapa poniżej).

Na początku października Cypr ogłosił przetarg na wydobywanie gazu w spornym bloku 7.,¹⁾Cabinet looking for gas licensees for Block 7, Cyprus Mail, 2018-10-03.o czym zespól Gefiry już informował.²⁾Déjà vu: konflikt gazowy wokół Cypru zaostrza się, Gefira 2018-10-08.W odpowiedzi na to w połowie tegoż miesiąca Turcja wysłała statek eksploracyjny w asyście czterech okrętów i rozpoczęła prace badawcze na terytorium o powierzchni 44 tys. km², obejmującym bloki 4. i 5..³⁾Barbaros to continue explorations in Mediterranean, Turkish energy minister says, Cyprus Mail 2018-10-19.Nikozja i Ateny uważają to za naruszenie cypryjskiej wyłącznej strefy ekonomicznej.⁴⁾Turkish navy stops Greek frigate ‘harassment’, Navtex borders Cyprus’ offshore blocks 4 and 5, Cyprus Mail, 2018-10-18.18 października miało miejsce kolejne zdarzenie. Grecja poinformowała, że turecki statek wpłynął na grecki szelf kontynentalny, w związku z czym Ateny wysłały fregatę Nikiforos, aby zmusić Turków do opuszczenia tego obszaru.⁵⁾Turkey challenges Greek continental shelf, claims “frigate harassed Barbaro, Keep Talking Greek 2018-10-18.

Lokalizacja tureckiego statku badawczego Barbaros Hayreddin Pasa z października 2018 na spornym obszarze we wschodnim basenie Morza Śródziemnego. Źródło: Marine Traffic

W pobliżu spornych wód prace eksploatacyjne prowadzą m. in. włoski Eni, francuski Total a także amerykański ExxonMobil. Gdy w lutym turecka marynarka wojenna zatrzymała w cypryjskiej wyłącznej strefie ekonomicznej należący do Eni statek badawczy, Rzym zdecydował się na wysłanie fregaty.⁶⁾Italy sends frigate to Cyprus’s EEZ, Ekathimerini 2018-02-13.Ponowne naruszenie interesów któregoś z wymienionych koncernów doprowadzi do militarnego zaangażowania się kolejnych państw, co może przerodzić się w konflikt na skalę światową.

Tureckie prace badawcze na spornym obszarze mają potrwać do 1 lutego.⁷⁾Barbaros to continue explorations in Mediterranean, Turkish energy minister says, Cyprus Mail 2018-10-19Ankara, zapowiadając podjęcie kroków zabezpieczających jej interesy we wschodniej części Morza Śródziemnego, oskarżyła Grecję o samowolne wytyczenie granic morskich, co stało się zarzewiem niepokojów.⁸⁾Erdogan says Turkey will take ‘necessary measures’ in east Med, if needed, Ekathimerini 2018-10-20.⁹⁾Turkey ups ante in Eastern Med over oil and gas, Ekathimerini 2018-10-25.

Spodziewamy się, że konflikt o gaz wokół Cypru będzie narastał, ponieważ Turcja potrzebuje własnych zasobów energii, które pomogą zredukować deficyt handlowy spowodowany wzrostem kosztu importu gazu i ropy.